SchuldHulpMaatje Den Haag nodigt experts uit om hun vakkennis te delen met de Haagse maatjes en te bloggen over actuele onderwerpen, inspirerende cases, of tips. Deze keer is dat Robert Modderman, gedragswetenschapper. Hij werkt bij Jeugdbescherming west.
Hoe ingewikkeld is het, je wordt 18 en je moet alles zelf gaan regelen. Alles komt op je af: het regelen van een zorgverzekering, huurtoeslag, boodschappen, belasting, verzekering, school, studiefinanciering. En naast dat geregel moet je ook enig inzicht hebben in wat de waarde en betekenis van geld is. Het is fijn als je daarbij dan hulp van je ouders of andere volwassenen krijgt om de juiste keuzes te leren maken. Jongeren die wij in de jeugdbescherming begeleiden, hebben die mogelijkheid vaak niet.
Robert Modderman
OV automatisch opladen
“Ik heb een ov-kaart met automatisch opladen. Dus wat de trein kost maakt niet uit, want mijn ov-kaart laadt automatisch weer op.” Dit is wat een zeventienjarige pupil tegen me zei toen ik vertelde wat de reiskosten zouden zijn die hij ging maken door elke dag naar zijn vriendin heen en weer te reizen. Zijn vriendin woonde aan de andere kant van het land dus hij moest hier per dag ongeveer 40 euro voor betalen. Het lukte niet om in te zien dat automatisch opladen en gratis reizen niet hetzelfde is. Het gaat toch automatisch, was zijn gedachte. Hiermee had hij voordat hij het wist een schuld van 300 euro bij de NS opgebouwd.
Geldzaken vanaf 18 jaar
Binnen de jeugdbescherming hebben we vaak te maken met jongeren die 18 worden. Deze jongeren groeien op in pleeggezinnen, gezinshuizen of complexe thuissituaties. Wanneer een kind 18 wordt, is er niet langer iemand die de voogdij over het kind heeft. Dit betekent dat het kind zelf verantwoordelijk is voor de keuzes die hij of zij zelf maakt. En dat zijn dus ook financiële keuzes. Als gedragswetenschapper binnen de jeugdbescherming zie ik helaas dat de kinderen die 18 worden en niet meer onder jeugdzorg vallen, helemaal niet de tools hebben om financieel verantwoordelijke keuzes te maken. Ook is er vaak onvoldoende begeleiding voor deze jongeren om hier keuzes in te maken.
Zorgverzekering
Zo heb ik samen met een jongere gezeten voor een zorgverzekering. Ik heb hem daarbij alles zelf laten uitzoeken om zijn zelfredzaamheid te vergoten. Dit konden we nog in gang zetten voor hij 18 werd en hierdoor kon ik hem door het proces heen loodsen. Deze jongen is nu 18 en heeft een goede verzekering. Ik vraag me echter af of hij in de toekomst verzekeringen gaat vergelijken. Door de vergelijking te maken, kan hij tenslotte veel geld besparen. Begeleiden in dit proces kan niet meer, want hij valt niet meer onder de jeugdzorg nu hij 18 jaar is.
Te vroeg loslaten
Het Nibud zegt: “Gebrekkig financieel beheer, financiële onwetendheid en geen behoefte hebben om te sparen en vooruit te plannen, vergroten de kans op financiële problemen.” De jeugdzorg is nu zo ingericht dat een kind zelf zijn geldzaken moet regelen als hij 18 is. Veel van de kinderen die 18 worden zijn hier echter nog niet aan toe. We moeten deze kinderen wat mij betreft nu te vroeg loslaten. Veel kinderen die we begeleiden hebben bijvoorbeeld moeite met een opleiding, maar ze hebben veel minder moeite met het aanvragen van studiefinanciering. Ze overzien hierin niet dat ze een schuld aangaan bij de DUO wanneer ze hun opleiding niet afmaken. Daarbij wordt ook verwacht dat ze bijvoorbeeld een belastingaangifte of het aanvragen van toeslagen allemaal zelf kunnen. Processen die soms een beetje handigheid en begeleiding vragen en waar je problemen in kan krijgen wanneer die niet goed worden doorlopen.
Jong en schuld
Kinderen en jongeren maken daarbij soms al schulden vóórdat ze 18 zijn. Hoe goed je als jeugdbeschermer of jeugdzorgwerker ook je best doet om dat te voorkomen. Je kunt bijvoorbeeld niet voorkomen dat een pupil een extra ov-kaart aanschaft. Ik heb hierover gebeld met de NS: hoe kon het gebeuren dat zij zomaar een minderjarige een ov-kaart met automatisch opladen hebben verschaft? Maar de NS nam geen verantwoordelijkheid. Er moest binnen een week betaald worden, want anders zou er een deurwaarder op de stoep staan. Gelukkig hebben we de schuld vanuit jeugdbescherming kunnen aflossen en is de schuld niet meegenomen in het volwassen leven van de jongen. Inmiddels heeft hij een baan in een supermarkt en zorgt hij voor zijn eigen inkomen. Een eigen inkomen waar hij inmiddels op een volwassen manier mee om kan gaan. Het is ontzettend belangrijk dat we ons inzetten als maatschappij voor de juiste financiële begeleiding voor kinderen en jongeren. We kunnen ze op zoveel mogelijk voorbereiden, maar we moeten ze vervolgens niet zonder bandjes het diepe in gooien.
Robert Modderman
Gedragswetenschapper, Jeugdbescherming west