Door Harm Teuben van Over Rood
Als juridisch expert bij Over Rood, een vrijwilligersorganisatie die met name ZZP’ers bijstaat met schuldenproblematiek, ben ik door SchuldHulpMaatje gevraagd een expertblog hierover te schrijven. Het blijkt dat er steeds vaker ZZP’ers met schulden zich bij SchuldHulpMaatje aanmelden. In mijn onderstaande blog heb ik mij vooral gericht op de aandachtspunten bij hulpvragers die ondernemer zijn.
In een commerciële en zakelijke wereld zou ik SchuldHulpMaatje als concurrent beschouwen, maar als vrijwilliger vind ik het zo goed mogelijk helpen van deze categorie mensen met een schuldprobleem het allerbelangrijkst.
Als ik op bijvoorbeeld verjaardagen hierover praat, krijg ik weleens de reactie waarom ze dan ook zo stom zijn om in die situatie terecht te komen. Maar de oorzaak blijkt vaak zeer divers, en stommiteit is maar één van de vele mogelijke oorzaken. Vandaar dat ik de preventieadviezen meestal later in het traject meegeef. In het begin van een traject zijn cliënten ook met heel andere zaken bezig en vooral met de vraag: ‘hoe kom ik uit deze shit?’. Eenmaal in rustiger vaarwater zijn de cliënten ook vaak ontvankelijker voor adviezen.
Ondernemer houdt zelf de regie
Voor ZZP’ers hanteert Over Rood wel een basisprincipe, namelijk dat de ondernemer eigenlijk zelf de regie moet willen hebben. Maar dat dat in een crisissituatie niet altijd lukt, dat begrijpen de meesten wel. De consequentie van dit principe is bijvoorbeeld dat de ondernemer nooit zelf een faillissement moet aanvragen. Hij/zij is daarmee namelijk de regie volledig kwijt, en als er na het faillissement nog schulden overblijven, dan blijven die bestaan.
Een ander basisprincipe is dat als er nog andere problemen zijn, bijvoorbeeld verslaving, burn-out of ernstige ziekte, dan heeft de te verlenen hulp om de onderneming weer gezond te krijgen meestal pas nut als die andere problemen zijn opgelost.
Vaststellen financiële problemen
Als er geen andere problemen zijn, ga ik zo snel mogelijk nadat de cliënt zijn/haar verhaal heeft kunnen doen, proberen vast te stellen wat en hoe hoog de financiële problemen zijn (bedragen en schuldeisers). Tegelijkertijd wordt uitgezocht wat de mogelijkheden zijn om die schulden af te lossen (bijv. extra werken, hogere tarieven vragen, korting van schulden).
Prioriteit in het uitzoeken en oplossen voor alle cliënten zijn de huur- en hypotheekachterstanden, en die bij de zorgverzekering en CJIB. Huisvesting en medische zorg zijn te belangrijk. CJIB is urgent, omdat de boetes tot een draconische omvang kunnen groeien en praktisch nooit worden kwijtgescholden.
Soorten cliënten
Je hebt cliënten die al bezig zijn geweest met regelingen met schuldeisers, maar er niet uitkomen. Vaak zijn dat de echte ondernemers, en die kan je vaak met adviezen, over bijvoorbeeld betere bedrijfsvoering, hogere tarieven en brieven aan schuldeisers op weg helpen. Het is mij regelmatig overkomen dat deze ondernemers halverwege al afhaakten, omdat zij het zelf wel verder konden.
Financieel juridisch advies
De adviezen en ondersteuning kunnen boekhoudkundig en juridisch van aard zijn. Soms is de boekhouder vanwege onbetaalde facturen er mee gestopt, en is er geen opvolger.
Financieel administratief advies
Administratieve ondersteuning komt vaak op het volgende neer. Bij achterwege blijven van btw-aangiftes ontvangt de btw-plichtige altijd ambtshalve aanslagen. Deze zijn praktisch altijd veel hoger dan de werkelijke, op realistische omzetten gebaseerde, btw-bedragen. Tot 5 jaar terug kunnen deze btw-aanslagen worden gecorrigeerd. Echter, wel op basis van een realistische boekhouding. Als er sprake is van een niet meewerkende boekhouder die alle schoenendozen en wel gevoerde administratie niet wil afgeven, kan ook op basis van de bankafschriften een aannemelijke administratie worden opgemaakt. Een probleem kan zijn dat de digitale bankafschriften meestal niet verder gaan dan drie jaar terug. Nog oudere afschriften kunnen geld kosten.
Voorbeeld
Een voorbeeld van een juridisch advies is het volgende. Een cliënt, met schulden, had een rekening-courantschuld aan zijn BV. Verder was niets geregeld. Deze BV had een grote schuld, en de schuldeiser zou beslag kunnen leggen op deze rekening-courantschuld. Die dan per direct zou moeten worden voldaan. Mijn advies was om deze rekening-courant om te zetten in een lange termijnschuld. Zodoende zou die schuldeiser het betreffende bedrag niet terstond kunnen opeisen.
Voor deze cliënten is het vaak voldoende om schulden en achterstanden te ordenen. Vervolgens de schuldeisers informeren over de bestaande problemen, en dat jij als schuldhulpverlener gevraagd bent om deze schuldvragen op te lossen. Als er een voorstel om het schuldprobleem op te lossen kan worden meegestuurd, wil dat vaak ook helpen.
Afspraken aflossing schulden
Een punt van aandacht is wel het volgende. Bij het maken van afspraken over een gepaste aflossing willen grote schuldeisers, meestal financiële instellingen, vaak een relatief hogere aflossing van hun vordering, dan de andere kleinere schuldeisers. Hierdoor blijft er dus minder over voor die kleinere schuldeisers. Bedenk ook dat voor het aanvragen van een faillissement er tenminste twee schuldeisers nodig zijn. Dan is het wellicht verstandiger om zo snel mogelijk de kleinere schuldeisers af te lossen. Als er dan één grote schuldeiser overblijft, heeft deze geen mogelijkheid om voor jouw cliënt een faillissement aan te vragen.
BBZ-lening
Als de vooruitzichten om door te gaan positief zijn, maar de schulden en schuldeisers een te grote hobbel vormen, dan kan ook een (rentedragende) BBZ-lening bij de gemeente worden aangevraagd. Hier moet wel een positief businessplan aan ten grondslag liggen.
De BBZ geeft voor oudere ondernemers (geboren voor 1-1-1960) met een niet-levensvatbaar bedrijf de mogelijkheid een uitkering aan te vragen.
Ondernemers die willen stoppen, omdat het bedrijf niet levensvatbaar is, kunnen ook een uitkering (tot bijstandsniveau) aanvragen voor een beperkte periode om het bedrijf te kunnen beëindigen.
Te veel schulden en schuldeisers
Daarnaast zijn er ook cliënten voor wie de hoeveelheid schulden en schuldeisers te veel is geworden. Het komt regelmatig voor dat deze groep al enige jaren de btw-aangiften en/of Inkomsten Belasting aangiften niet heeft gedaan.
In dit soort gevallen is het aan te bevelen om de bestaansmogelijkheden van de onderneming te beoordelen. Als er voldoende mogelijkheden om voort te bestaan blijken te zijn, kan je als hulpverlener je focussen op het regelen van het aflossen van de schulden. En bij voorkeur ook het verlagen van de schulden.
Dreigend faillissement
Indien het voortbestaan van de onderneming moeilijk gaat worden, zo niet failliet verklaard dreigt te worden, is een aanmelding voor de WSNP de aan te bevelen route. De ondernemer moet dan wel weten wat dat betekent en er mee eens zijn. Zoals ongetwijfeld bekend houdt de WSNP onder andere in dat er drie jaar op een bestaansminimum moet worden geleefd, maar daarna kan met een schone lei het leven weer worden opgepakt.
De acceptatie door de gemeente is overigens niet eenvoudig. Zo moeten de belastingaangiften (IB en BTW) van de laatste 5 jaar worden aangeleverd. Eventuele BV’s met schulden moeten worden opgeheven. En er mogen na aanmelding geen nieuwe schulden meer worden gemaakt. Dus geen achterstanden. Over Rood besteedt een groot deel van zijn tijd aan het doen van administratie en belastingaangiftes van deze cliënten. Gelukkig kunnen wij de privézaken overdragen aan Schuldhulpmaatje, zodat wij onze tijd volledig op de zakelijke kant kunnen richten.
Conclusie voor de vrijwilliger
- Samengevat kan worden gesteld dat de ideale ondernemende hulpvrager zelf de regie wil hebben, en tijdens het traject zelfstandig afscheid neemt omdat hij/zij het verder wel zelf kan.
- Veel voldoening kan worden gehaald uit de ondernemende hulpvrager die meer tijd nodig heeft om de regie weer zelf te kunnen pakken, maar die het uiteindelijk wel lukt.
- Het moeilijkst is vaak de hulpvrager die de vaardigheden mist om het ondernemerschap te continueren en bijna volledig op de hulp van de vrijwilliger leunt. Dit kost veel energie en tijd. Maar als het lukt om deze hulpvrager af te leveren in de WSNP geeft dat ook voldoening.
- Voor kleine ondernemers zijn er niet zo veel partijen die hen kunnen bijstaan als ze in financieel zwaar weer zitten. Daarom is het mooi dat er nog de nodige vrijwilligers zijn die dat wel kunnen.
Auteur: Harm Teuben
Trajectmanager
Over Rood