Maatje Mandy Kooijman gaat in gesprek met maatje en maatjescoördinator Heleen Rijkens. Ze praten over de samenwerking tussen SchuldHulpMaatje Den Haag en Stichting Perspektief. Stichting Perspektief helpt vrouwen die te maken hebben met een vorm van huiselijk geweld om een nieuw en veilig leven op te kunnen bouwen. Er wordt opvang en intensieve begeleiding geboden en toegewerkt naar zelfstandig wonen. Over deze samenwerking hebben we nog niet zoveel gecommuniceerd dus hoog tijd om wat te vertellen over dit fantastische team.
Heleen Rijkens
Het scheelde niet veel of SchuldHulpMaatje had Heleen in 2018 niet mogen verwelkomen als maatje. In eerste instantie had zij zich opgegeven om als vrijwilliger aan de slag te gaan bij Vluchtelingenwerk als taalcoach, omdat zij iets wilde doen voor de samenleving. Gelukkig voor ons ging dit niet door. Dankzij haar ervaring als curator bij faillissementen in het verleden is Heleen toen op zoek gegaan naar een vrijwilligersorganisatie in de schuldhulpverlening. Zij kwam uit bij SchuldHulpMaatje Den Haag en is daar nog steeds erg blij mee: “Ik kwam erachter dat je helemaal geen Annemarie van Gaal bent maar meer een soort motivatiecoach. Ondanks dat ik niet ging doen wat ik dacht te gaan doen, ben ik gebleven en sta ik volledig achter de visie van SchuldHulpMaatje. Het heeft totaal geen zin om iemand te zeggen wat hij wel en niet moet doen en een baan te gaan zoeken, want als het niet je eigen keuze is dan gaat het niet werken.”
Wie is Heleen Rijkens?
Al snel kom ik erachter dat Heleen een echte duizendpoot is. Naast haar gezin bestaande uit man, trouwe viervoeter en uit huis wonende kinderen, ontwerpt zij tuinen als beroep Zij is niet alleen maatje maar ook maatjescoördinator en werkt(e) daarnaast aan verschillende projecten zoals het maatjestevredenheidsonderzoek. Het grootste deel van haar tijd als vrijwilliger besteedt Heleen aan haar hulpvrager en het begeleiden van de maatjes uit team Perspektief. Daarnaast heeft zij een aantal van de maatjes die voormalig directeur James van Velzen begeleidde, onder haar hoede genomen.
Samenwerking SchuldHulpMaatje en Stichting Perspektief
De samenwerking tussen SchuldHulpMaatje Den Haag en Stichting Perspektief is in 2019 ontstaan. Er was behoefte aan hulp voor de vrouwen bij Perspektief die zelfstandig gingen wonen en SchuldHulpMaatje Den Haag was bereid om die hulp te bieden. Heleen is gevraagd deze samenwerking vorm te geven en zich hiervoor in te zetten. Dit doet zij nog steeds met grote betrokkenheid en een flinke dosis positiviteit.
Team Perspektief
Team Perspektief heeft zich ontwikkeld tot een apart team, naast de reguliere begeleiding van schuldhulpvragers. Zo worden niet alleen hulpvragers aan maatjes gekoppeld, maar is Heleen samen met een maatje bezig met het opzetten van een spreekuur op locatie. Er vindt tweemaal per jaar een bijeenkomst plaats waar een medewerker van Stichting Perspektief de do’s en don’ts uitlegt en maatjes ervaringen kunnen uitwisselen en heeft Heleen regelmatig contact met de Stichting over het verbeteren van de hulp. De hulpvragers die team Perspektief begeleidt zijn erg kwetsbaar en daarom verschilt de begeleiding van de reguliere hulpvragen: “De één is nog best wel murw geslagen en zit nog in de overlevingsmodus, daar moet je echt naast staan en wachten tot ze gemotiveerder worden. De ander is hier al overheen en wil echt een nieuw bestaan opbouwen. Die is veel actiever en help je echt door het vinden van de weg in Den Haag. Dit laatste heb je niet bij de reguliere hulpvragers. Ook komen deze vrouwen vaak uit een andere stad, zij kennen geen mensen in de nieuwe omgeving en hebben geen vangnet”, vertelt Heleen.
Hoe komen aanmeldingenvan hulpvragers bij SchuldHulpMaatje terecht?
Aanmeldingen komen direct van Stichting Perspektief bij Heleen terecht. Vervolgens vindt er een intakegesprek plaatst met de hulpvrager, de begeleider van Stichting Perspektief, het maatje en Heleen. Het gaat dan om een kennismaking waarbij Heleen en de maatjes erachter proberen te komen wat de hulpvrager nodig heeft.: “Waar staat iemand in de samenleving, op welk niveau. Wij proberen ook goed uit te leggen wat wij allemaal doen en niet doen. De vrouwen zijn wantrouwender dan reguliere hulpvragers, het helpt om de intake dan met de begeleider van Perpektief te doen. Van hen krijg je ook informatie over de situatie van de hulpvrager.”
Wat is jullie aanpak?
Team Perspektief bestaat uit 7 maatjes en Heleen als coördinator. Helaas is er een wachtlijst van hulpvragers. Heleen hoopt dat met een spreekuur alvast hulp geboden kan worden aan de vrouwen die nog geen maatje hebben. “De maatjes van team Perspektief proberen de zelfredzaamheid te vergroten door de hulpvragers uit te leggen hoe zaken in Nederland werken. We proberen de vrouwen die het nodig hebben op de rit te helpen en voor te bereiden op een toekomst waarin ze zelfstandig kunnen gaan wonen. Perspektief biedt de vrouwen professionele begeleiding, maar de begeleiders hebben niet de tijd om alles uit te leggen. Het is sneller om iets voor iemand te doen, dan om uit te leggen waarom je iets doet, ernaast te gaan zitten en het iemand zelf te laten doen. Uiteindelijk moeten zij het zelf kunnen. Alles wat wij al binnen Perspektief uit kunnen leggen en op kunnen pakken, scheelt mogelijke ellende als deze vrouwen eenmaal zelfstandig wonen.”
Wat voor hulp bieden de maatjes?
“De rol van een maatje in team Perspektief gaat verder dan hulp bij financiën. Deze vrouwen hebben vaak geen schulden maar het gaat meer over het wegwijs maken in Nederland”. Aan maatjes die zich bij het team willen voegen vertelt Heleen: “wees je ervan bewust dat je ook andere dingen doet dan alleen het financiële, het is meer een traject van hoe werkt het in Nederland. Bij sommige hulpvragers kan het eindeloos duren om in contact te komen. Voordat je echt in gesprek met iemand bent, voordat je het idee hebt dat er met wat je zegt ook iets wordt gedaan, dat duurt een hele tijd.”
Het gaat dus niet alleen om de financiële aspecten zoals inzicht in inkomsten en uitgaven en hulp bij het treffen van regelingen. De maatjes helpen ook bij het vinden van een school voor kinderen, het inschrijven bij een tandarts, of zoeken samen met de hulpvrager naar de juiste manier om sociale contacten op gang te brengen. Zo heeft Heleen haar hulpvrager aangemeld bij Mijn buuf, een atelier voor wereldvrouwen. Hier leert haar hulpvrager andere vrouwen kennen, kan zij haar talenten en vaardigheden ontdekken en wordt er alleen in het Nederlands met elkaar gesproken.
Hoe zie jij jouw rol als Maatjescoördinator?
“Als het goed is heb ik de maatjes meegegeven wat zij kunnen verwachten. Mijn rol is er op te letten dat mijn maatjes naast die hulpvrager blijven staan en het niet voor de hulpvrager gaan doen. Die neiging heb je snel bij deze vrouwen omdat ze soms echt murw geslagen zijn en het zelf niet kunnen opbrengen om iets te regelen. Mijn begeleiding is er heel erg op gericht om te proberen zelfredzaamheid te bereiken. Bij sommige vrouwen lukt dat niet. Mijn eigen hulpvrager spreekt zo weinig Nederlands dat ik niet weet of ik haar in haar eentje achter kan laten. Bij een andere hulpvrager dachten we dat bewindvoering de enige mogelijkheid zou zijn, maar uiteindelijk is dit toch redelijk goed gekomen. Mijn rol is ook om op te letten dat we niet met een traject bezig zijn waarbij de hulpvrager het niet zelf gaat redden.”
Hoe denk je dat maatjes jou omschrijven?
“Ik hoop als iemand die altijd bereikbaar is en heel nuttig advies geeft. Misschien vinden ze me soms iets te controlfreakerig. Als ik eenmaal in de coördinator modus ga dan wil ik op dat moment zien waar het dossier is. Als ik dat niet in het systeem vind dan ga ik appen of mailen en vragen hoe het gaat. Ik ben niet een hele consequente coördinator. Ik heb soms gewoon geen tijd en dan vertrouw ik erop dat de maatjes het goed doen. Ik kan het met alle maatjes gelukkig goed vinden.”
Wat heb je geleerd van je hulpvragers?
“Ik heb heel veel geleerd van de hulpvragers. Ik had geen idee in wat voor wereld de hulpvrager zat. Ondanks alles wat ik heb gezien denk ik dat ik me nog steeds niet echt kan voorstellen wat zij meemaken. Dat zeg ik ook tegen mijn maatjes. Ik ben ervan overtuigd dat wij het ons proberen voor te stellen, maar dat wij dit niet kunnen en vanuit die gedachte onze begeleiding zo goed mogelijk moeten proberen te geven.”
Wat heb je geleerd van je maatjes?
“Het maatje van een hulpvrager viel uit. Ze was echt nog niet klaar om alleen gelaten te worden en ik had geen maatje beschikbaar dus ben ik het zelf gaan doen. Ik moet zeggen dat ik het hartstikke leerzaam vond. Het maatje van wie ik het overnam was goed georganiseerd en daar heb ik heel veel van geleerd. Het is goed om ook zelf in de praktijk bezig te blijven.”
Ook het begeleiden van maatjes is leerzaam
“Ik heb geleerd dat als je zelf achter een bepaalde visie staat en begrijpt waarom die visie er is, dat het dan best makkelijk is om maatjes daarin te begeleiden. Eerst dacht ik, hoe kan ik die maatjes nou motiveren zodat zij hun werk leuk blijven vinden. De visie van SchuldHulpMaatje erbij halen maakt dit makkelijker. Een goed persoonlijk contact met je maatjes is belangrijk. Ik praat met mijn maatjes ook over waarom ben je dit werk gaan doen, wat beweegt jou in het leven en waar sta jij voor. Dat is meer dan alleen maar rapporteren over de hulpvrager. Ik probeer ze te leren kennen los van de begeleiding.”
Positief
Heleen is tijdens het gesprek vooral positief over de werkzaamheden. “Wat ik leuk vind is dat ik samen met Elmar (de huidige directeur van SchuldHulpmaatje) de ruimte krijg om na te denken over hoe we het voor iedereen, waar dat kan, makkelijker en beter kunnen maken. Ik krijg de ruimte om met Stichting Perspektief te praten over bijvoorbeeld een spreekuur en we zijn bezig met een plan voor laaggeletterde hulpvragers. Dat is een project dat ook de vrouwen van Perspektief kan helpen. Als iets niet werkt dan mag ik dat ook zeggen en gaan we daar over nadenken. Waar ik tegen aan loop en wat ik minder vind in mijn werk, daar probeer ik een oplossing voor te vinden. Los daarvan is het werk zwaar, maar dat wisten we toen we eraan begonnen. Het zijn schrijnende verhalen van deze vrouwen.”
Huiselijk geweld bij hulpvragers
Vermoed jij dat er sprake is van huiselijk geweld bij jouw hulpvrager? Op de website van Stichting Perspektief lees je meer over wat je kunt doen. Vraag hulp aan je maatjescoördinator. Deze kijkt met je mee en kan navraag doen bij Heleen. Wanneer je hulpvrager zelf zover is kan zij zich ook aanmelden bij Perspektief.
Maatjes gezocht voor team Perspektief
Mocht je tijd over hebben en zie jij jezelf als empathisch, geduldig maatje en ben jij bereid een stapje extra te doen buiten de financiën om? Meld je dan aan als maatje. Ben je al SchuldHulpMaatje, dan kan dat ook direct bij Heleen, Elmar of je eigen maatjescoördinator.