Mijn leven met schulden

Dit is het persoonlijke verhaal van John. Het gaat over zijn leven met schulden in zijn gezin met multiproblematiek. Hoe voelt het nu werkelijk om te leven met schulden? Hoe beïnvloedt dit je dagelijkse leven? Hij vertelt openhartig hoe een aantal dingen samenkomen; alcoholisme, onzekerheid, roekeloosheid, vluchtgedrag en het gebrek aan communicatie tussen twee partners.

1992 – Ford Sierra
In 1992 woonde ik samen met een vriendin, die ook een inkomen had, toen ik mijn eerste lening aanging. Dit was €18.000 gulden voor een Ford Sierra van 4 jaar oud. Ik wilde die auto in 5 jaar afbetalen. Ik was toen 26 jaar. In deze tijd waren leningen nog fiscaal aftrekbaar, dus volgens velen was je gek als je ervoor ging sparen. Ik gebruikte dit als een goed excuus, want ik had niets gespaard. De eerste twee jaar voelde het afbetalen al als een steen om mijn nek en nadat wij, in maart 1994, uit elkaar gingen, werd het nog moeilijker.

1995 – Geen inzicht in uitgaven
In december 1994 leerde ik mijn toenmalige partner kennen. Zij had op dat moment al een zoontje van 2 jaar die een paar jaar later gediagnostiseerd werd met ADHD, maar dat was toen ook al duidelijk. In april 1995 gingen wij al samenwonen, maar we hadden nog wel twee woningen. Vrijwel meteen kwamen we iedere maand geld tekort. We rookten allebei fors en zij had problemen met alcohol, wat ik toen nog niet goed doorhad. Achteraf gezien waren er wel signalen, maar die vielen pas later op hun plaats. Bovendien hadden we allebei geen goed inzicht in de uitgaven. Zo bleek mijn autolening te hoog. Dit heb ik toen om laten zetten in een flexibel krediet. Dit gaf iets meer lucht, maar we waren niet op zoek naar een structurele oplossing. We waren niet bezig met wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren.

1996 – Geld tekort
In juli 1996 kregen wij een huurwoning in de Merenwijk in Leiden, zodat we de twee oude woningen konden afstoten. Zo dachten we financieel meer overzicht te krijgen. Een maand later werd in dit huis onze dochter Laura geboren. Het overzicht dat we dachten te krijgen, viel toch een beetje tegen. Ik reed toen een jaar als internationaal vrachtwagenchauffeur.

Omdat ik toen ook een werkgever had die regelmatig te laat of te weinig betaalde (iets wat in de transportwereld vrij vaak voorkomt) gaven wij daar de schuld aan, maar dat was achteraf natuurlijk te makkelijk. Ondanks al deze problemen ging ik toch een soort van door met het normale leven. Regelmatig in het weekend ging ik ’s middags even een drankje halen in de kroeg, waarbij ik ook vaak even ging gokken voor ongeveer €25. In ons geval was dat natuurlijk niet handig om te doen.

1997 – Chauffeur binnenland
Vanaf 1997 ben ik als chauffeur in het binnenland gaan rijden, maar de geldproblemen bleven. Dit losten wij op door regelmatig het flexibel krediet, wat bij de RVS liep, te verhogen. Ook spaarrekeningen van de kinderen die liepen tot hun 18^e levensjaar kochten wij af, om zodoende het hoofd boven water te houden. In deze tijd ging er bijna geen dag voorbij zonder dat wij met geld bezig waren. Dit moest natuurlijk wel ergens eindigen en in 2002 hadden wij een flexibel krediet van €30.000 euro en een huur van toen al een dikke €700. Het was een groot huis, dus het werd onbetaalbaar. Na gesprekken met vrienden en een hypotheekadviseur bleek kopen de oplossing. Achteraf was toen al de schuldhulpverlening beter geweest. Dat was er toen al wel, maar nog niet zo bekend. Omdat de lening van €30.000 euro meegenomen moest worden in de hypotheek, konden wij alleen nieuwbouw kopen, want daar zat volgens de bank nog prijsstijging in. Aangezien er toen in Leiden niets werd gebouwd, werd het Den Haag -Leidschenveen, een nieuwbouwwijk in aanbouw. Daar konden we een nieuwbouwhuis kopen. Het was een mooi huis, maar wij moesten weg uit onze geliefde Merenwijk en Leiden. Zonder geldproblemen hadden we dat echt nooit gedaan. De hypotheekadviseur, een snelle jongen, zei bij het afsluiten nog ‘nu zijn jullie de lening eindelijk kwijt’, waarop ik antwoorde ‘nee hoor, hij is alleen verplaatst’. De RVS-adviseur die het flexibel krediet had afgesloten, dat nu ingelost werd, kwam nog één keer bij ons langs om te klagen dat hij zijn provisie nu moest inleveren.

2004 – Schone lei in Leidschenveen
Vanaf maart 2004 woonden wij nu, zogenaamd met een schone lei, in Leidschenveen. Maar de aankoopprijs inclusief bouwrente was €228.000 euro en de hypotheek €255.000 euro, dus er moest flink wat waarde bij. De avond voordat we gingen verhuizen zat ik op de vensterbank van ons oude huis en dacht toen al ‘shit; wat hebben we gedaan’. We hadden het goed naar ons zin in de Merenwijk en de enige reden dat we hier weggingen was vanwege de geldproblemen. Ook mijn partner had ongetwijfeld dit gevoel, want na vijf jaar clean te zijn geweest, begon ze een paar weken voor de verhuizing weer te drinken.

Financiële crisis
Zeker in de begintijd in Leidschenveen, de wijk was nog in aanbouw, voelden we ons compleet verloren en ongelukkig. In die tijd waren wij allebei zeer gesloten, hierdoor spraken we dit ook niet uit naar elkaar. Bovendien viel de overwaarde tegen. De waarde van ons huis werd tot 2008 nooit hoger dan €240.000. Veel te weinig om die lening die wij ‘zogenaamd’ kwijt waren terug te verdienen en toen brak ook nog de financiële crisis uit.

2004 – 2007 – Kop in het zand
Vanaf 2004 tot en met 2007 begonnen de alcoholproblemen van mijn partner echt uit de hand te lopen. Ook moesten we weer regelmatig bijlenen, omdat we niet uitkwamen met geld. Ik reed toen nog wel internationaal, maar zag wel dat het weer fout ging, maar ik deed niets om het tegen te houden. De kop in het zand dus. Dit ging zo door, tot we in drie jaar tijd weer opnieuw een schuld van €45.000 euro hadden opgebouwd. Het hoogste wat we konden lenen tegen €370 euro maandelijkse rente zonder aflossing.

Het is zelfs een keer voorgekomen dat ik met mijn zoon bij de kassa van de Jumbo stond en er geen saldo was, dus we moesten de kar laten staan. Als internationaal vrachtwagenchauffeur moest ik ook geld meenemen voor onderweg, wat ik dan regelmatig bij mijn ouders moest lenen, waardoor je je heel klein voelt, ondanks dat ik toen al de 40 jaar was gepasseerd.

Weinig inzicht in financiën
De reden dat de schuld zo snel zo hoog werd, is doordat we te weinig inzicht hadden in de financiën. Wij waren er ook niet echt mee bezig. Zo waren er bijvoorbeeld nooit gesprekken over wat nou precies de vaste lasten en uitgaven waren. Als ik voor mijzelf spreek; ik toonde daarin toen te weinig interesse. Bovendien beheerste haar alcoholgebruik en ook de talrijke politie incidenten van onze zoon steeds meer het gezin. Meestal om de twee maanden was het geld op, maar lagen er nog veel onbetaalde rekeningen. Dit losten we dan weer op door de kredietlimiet te verhogen. Een keer toen we dat weer deden, heb ik er nog wel een auto van gekocht. Een uitgave van ongeveer €3.000 wat natuurlijk in zo’n situatie ook niet erg handig is.

2007 – Eerst zelf oplossen
Het ging al een tijd niet goed in onze relatie mede door deze problemen en ook een zoon die steeds vaker met politie in aanraking kwam. In 2007 verliet mijn partner het gezin, omdat zij een nieuwe vriend had leren kennen en bij hem ging wonen. Vanaf dat moment stond ik er alleen voor met onze kinderen, op dat moment 14 en 10 jaar, die bij mij bleven wonen. Op dat moment viel haar salaris weg en moest ik het zelf doen. Uiteraard stopte ik toen ook met internationaal rijden, want ik moest mijn kinderen nu alleen opvoeden. In dezelfde week moest ik met spoed naar de dierenarts met Tommy, mijn lievelingskat, omdat hij door zijn achterpoten ging. Daar bleek na onderzoek dat hij een uitgezaaide tumor had en dat ik hem in moest laten slapen. Twee maanden hiervoor waren er al voortekenen dat het niet goed ging, maar door geldgebrek hoopte ik dat het beter zou worden en ging ik niet naar de dierenarts. Helder nadenken kon ik in deze tijd al lang niet meer. Na het inslapen, heb ik hem bij de dierenarts achter gelaten, omdat er geen geld was voor een fatsoenlijke crematie.

Ik kreeg meteen na de scheiding al een tip van een collega over de schuldsanering, maar ik wilde het eerst zelf oplossen, ook door de grote verhalen die je hoorde dat je niks meer overhield in de schuldsanering.

Ik ben ook diverse keren naar de bank geweest om te proberen een regeling te treffen, bijvoorbeeld door de lening in tweeën te verdelen, maar dat doen ze natuurlijk niet. Dit halen ze bij het hoogste inkomen. Die is dus hoofdelijk aansprakelijk. Een term die je bij het tekenen voor het krediet wel tegenkomt, maar in deze situatie kom je er pas echt achter wat dat betekent.

2009 – Geen uitweg
In augustus 2009 heb ik mij aangemeld bij de schuldhulpverlening van de gemeente Den Haag, omdat ik geen uitweg uit deze situatie meer zag. Ik had een levensverzekering, die gekoppeld was aan de hypotheek, ook al opgezegd, omdat daar geen geld meer voor was. Dus ook op de hypotheek loste ik niets meer af. Van het krediet betaalde ik alleen de rente van €370 dus die stond ook nog net zo hoog.

Schuldhulpverlening
In december kreeg ik een intake met een consulent. Het eerste wat zij opmerkte was dat ik hier zelfstandig niet meer uit zou komen, iets wat ik zelf de afgelopen twee jaar ook had gevoeld. Alleen de trots maakte dat ik het eerst zelf wilde oplossen. Wat gek is, want in deze situatie heb je niet veel om trots op te zijn en het helpt ook niet. Ik kreeg toen de keuze; of zij zouden het van mij overnemen en ik kreeg leefgeld, of ik kreeg een vrij te laten bedrag en ik regelde alles zelf. Ik heb voor dat laatste gekozen, omdat ik het al 2,5 jaar zelf deed. Het vrij te laten bedrag kwam neer op ongeveer €70 euro per week voor mij en twee kinderen. Daar moet alles van gebeuren; boodschappen, school enz. Bovendien rookte ik toen nog voor ongeveer €180 euro per maand dus dat maakt het niet makkelijker en in een situatie als deze is stoppen echt geen optie ook al zou dat voor de gezondheid en het geld beter zijn.

2010 – Stip op de horizon
Het traject ging starten in april 2010 en ik had een geweldig gevoel van opluchting. Ik had nog steeds weinig geld, maar ik hield net zoveel over als voor het traject. Misschien zelfs nog iets meer. Ik had nu voor het eerst sinds de scheiding een stip aan de horizon. Ik zou nu als alles goed verliep na drie jaar klaar zijn met de schulden. Wel zat er ook druk op, want mijn schuldregeling was gebaseerd op 55 uur per week werken, dus ik mocht deze drie jaar niet ziek worden. Ook heb ik meteen maar mijn trots opzijgezet, want dat helpt niet. Ik was er gek genoeg wel open over en dat gaf soms leuke reacties. Zo mocht ik een keer toen mijn tv op instorten stond bij een collega zijn ouders een tv ophalen. Gratis. Zij hadden een nieuwe gekocht en omdat hij bekend was met mijn verhaal dacht hij meteen aan mij. Ik heb mij na het begin van het traject wel voorgenomen om na het traject nooit meer in financiële problemen te komen!

Mentale problemen
Wat ik door al deze problemen, en door een zoon die ieder weekend ruzie maakte en mij naar beneden probeerde te halen, had ontwikkeld was een laag zelfbeeld en ook weinig zelfvertrouwen. Ook had ik een angst ontwikkeld om alleen ergens naar binnen te gaan, iets wat ik tijdens buitenland rijden wel altijd deed.

Omdat er geen geld is voor leuke dingen, raak je steeds meer geïsoleerd en wordt die angsten nog meer versterkt.

Met deze mentale problemen ben ik pas aan de slag gegaan nadat het schuldsaneringstraject was afgelopen.

2011 – Laatste loodjes het zwaarste
Over het traject zelf kan ik nog vertellen dat de eerste 1,5 á 2 jaar redelijk snel gaan, maar daarna duurt het laatste jaar voor je gevoel heel lang. Ik weet nog goed dat ik in november 2011 naar de jaarlijkse nacht van de popmuziek zat te kijken en dacht ‘wat een leuk programma’, maar ‘als ik volgend jaar weer zit te kijken, ben ik bijna klaar’. Dat viel heel vies tegen. Dat jaar duurde lang, zeker de donkere periode van november tot april. Echt de laatste loodjes dus. Bovendien krijg je 3 jaar later, dus april 2013, niet meteen weer de beschikking over je eigen salaris. Eerst moet alles nagekeken worden, dus in mijn geval werd dat pas juni.

Juni 2013 – Euforie van eigen geld
In juni 2013 kreeg ik voor het eerst in 3 jaar mijn salaris weer op mijn eigen rekening gestort. Ik kon hier weer vrij over beschikken. Wat een euforisch gevoel was dit! Voor mensen die dit niet meegemaakt hebben, is het volkomen normaal dat je salaris op je eigen rekening wordt gestort, maar ik kon het zelf nog niet geloven. Ik heb hierom nog een tijdje gewacht met het uitgeven van geld, omdat het zo onwerkelijk was. In oktober kreeg ik pas de definitieve bevestiging dat het traject succesvol was afgerond. Hier moest ik wel zelf achteraan bellen. Maar toen was het eindelijk echt zover. Na 20 jaar was ik eindelijk schuldenvrij. Ik hoefde nu niet meer dwangmatig de aanbiedingen in de gratis krantjes door te lezen. Ik weet nog heel goed dat ik een afspraak had in het ziekenhuis, nadat ik het traject succesvol had afgerond, en dat ik gewoon weer een kop koffie en een gevulde koek in het restaurant van het ziekenhuis kon halen. Ik had eindelijk weer de ruimte voor dit soort kleine dingen.

2013 – 2018 – Geen krediet
Ik heb uiteindelijk in die 3 jaar van de €45.000 schuld, ongeveer de helft ingelost. De rest is kwijtgescholden. Doordat het bij mij gedeeltelijk is kwijtgescholden, krijg je bij het BKR de code A3. Deze code blijft 5 jaar staan. Dit houdt in dat je in deze 5 jaar niks kunt doen wat met krediet te maken heeft. Dus ook geen nieuwe hypotheek of een creditcard. Wat soms erg vervelend was, want tegenwoordig heb je bij veel hotelboekingen een creditcard nodig.

Oktober 2018 – Einde codering
In mijn geval eindigde de codering pas in oktober 2018. Ik heb vooral in de jaren na de scheiding, globaal gezien van 2007 en 2015, regelmatig gedacht dat ik nooit meer een gelukkig leven kon leiden. Ik noemde dit voor mijzelf ook wel de ‘zwarte jaren’. Uiteindelijk is het toch gelukt om weer een gelukkig leven te leiden, mede dankzij de gemeentelijke schuldsanering en een therapie in 2015 om deze gebeurtenissen een plekje te kunnen geven. Sinds 2018 heb ik weer een nieuwe vriendin leren kennen waar ik het heel leuk mee heb en het huis in Leidschenveen is uiteindelijk in 2020 verkocht voor €310.000. Hiervoor heb ik een knus tweekamerappartement kunnen kopen, in mijn geliefde Leiden. En niet te vergeten heb ik een dochter die, ondanks dit alles, wel gewoon haar hbo-diploma heeft gehaald en nu een leuke baan heeft.

Terugblik – Geld is emotie
Als ik nu terugkijk op deze periode heeft het mijn relatie met geld ingrijpend veranderd. Er wordt vaak gedacht en gezegd ‘het is maar geld’, maar geld is emotie. Zeker als het fout gaat. Dan gaat het alles beheersen en ben je er dagelijks mee bezig. Het is nooit uit je hoofd. Bovendien maakt het ook heel veel dingen stuk. Ook relaties. Bij ons was het niet de enige reden dat onze relatie stukging, maar helpen deed het niet.

Al deze ervaringen hebben mij wel een veel rijper mens gemaakt. Ik kan dat ook weer gebruiken om anderen te helpen en te waarschuwen.

Zelfs een keer bij een collega chauffeur van 29 jaar met een jong gezin die net begonnen was met roodstand bij de bank en een lening bij zijn vader. Ik raadde hem met klem aan om dat zo snel mogelijk op te lossen, nadat ik hem benadrukte dat dit de duurste vorm van lenen is. Ik liet hem zien wat hij per maand hieraan betaalde en hierna heeft hij dit meteen ingelost. Dit is heel belangrijk, want de ellende begint vaak klein, zoals een €1000 euro roodstand.

21 Jaar schulden – Cruciale leermomenten
Verder zijn er mijns inziens twee cruciale momenten in dit verhaal die ik iedereen af zou raden. Dat is uiteraard de autolening in 1992 waar alles mee begon, maar zeker en nog belangrijker was de lening in de hypotheek. Daardoor werd het een tophypotheek en voelde het in beide gevallen daarna als je hoofd in een strop steken die ook nog eens steeds strakker wordt aangetrokken. Bovendien heeft het daardoor 16 jaar geduurd voordat ik ergens weg kon gaan, waar ik vanaf de eerste dag tegen mijn zin in woonde.

Nawoord
Bedankt voor het lezen van mijn verhaal. Ik ben zelf nu vrijwilliger bij SchuldHulpMaatje Den Haag.
Verder wil ik nog iets kwijt over mijn partner in dit verhaal. Zij is uiteindelijk in 2014 als gevolg van haar verslaving overleden. Zij werd slechts 44 jaar. Via dit verhaal wil ik graag meegeven dat verslaving echt een ziekte is. Vaak wordt er gedacht ‘eigen schuld dikke bult’ en ‘waarom stop je niet gewoon’, maar dit is maar ten dele waar. Er is inderdaad altijd een keuze om te stoppen, maar iemand die deze ziekte heeft, zal bij de minste tegenslag terugvallen. Zeker bij een alcoholverslaving zijn er maar heel weinig mensen die hier definitief van afkomen. Zelfs als ze een tijdje clean zijn, blijft de alcoholverslaving en de gedachten aan drank altijd dichtbij. In haar geval had zij graag een beter leven willen hebben. Ik heb haar, ook toen we al uit elkaar waren, regelmatig bezocht en verzorgd. Ook in de diverse afkickklinieken waar zij op dat moment toen in verbleef. Op het laatst, na diverse mislukte trajecten, wist ze niet meer hoe ze eruit moest komen en kon ze dit helaas niet meer.