Ik neem de laatste slok van mijn koud geworden thee en sluit mijn computer af. Ik heb net deelgenomen aan de online workshop over het eerste schuldhulpmaatjestraject van Daan. Na anderhalf jaar heeft zijn hulpvrager een baan gevonden waarin hij gewaardeerd wordt, staat hij vrolijker in het leven, zijn er afspraken gemaakt met de gemeente en is zijn leven meer op orde. Een mooi succes! Al vindt Daan het zelf niet zo bijzonder wat hij heeft gedaan, voor mij is hij een voorbeeld.
In een tijd als deze, waarin samenkomen (bijna) onmogelijk is, organiseert SchulpHulpMaatje Den Haag digitale maatjesavonden. Op 10 november jl. vond de webinar over het hulpvragerstraject van Daan plaats. Het doel van deze sessie was om andere maatjes te laten leren van het traject van Daan:
- Waardoor is dit hulpvragerstraject een succes geworden?
- Welke uitdagingen kwam Daan tegen?
- Hoe kun je hier als maatje mee omgaan?
Schuldhulpvraag
James van Velzen begeleidde deze interactieve avond en had vooraf Daan geïnterviewd over zijn hulpvragerstraject. Daan vertelt kort iets over zijn eerste hulpvrager: een depressieve gescheiden man zonder werk, die worstelde met zijn identiteit en die hulp nodig had met zijn schulden omdat er ook een melding uithuiszetting was geweest. Zeker geen gemakkelijke hulpvraag. Daan geeft aan dat hij de eerste periode voornamelijk gesprekken gevoerd heeft om de hulpvrager beter te leren kennen. Na een traject van anderhalf jaar heeft de hulpvrager inmiddels weer inkomen en is zijn leven meer op orde.
Omgaan met leugens
Het traject liep echter niet altijd soepel. Een van de uitdagingen waar Daan tegenaan liep waren de leugens van de hulpvrager, bijvoorbeeld over het indienen van stukken bij de gemeente. Voor Daan was het vooral lastig om de hulpvrager hiermee te confronteren. Wat Daan daarbij geleerd heeft, is dat het belangrijk is om niet alles uit handen te nemen van de hulpvrager. Ook al kost het de hulpvrager meer tijd en lijkt het soms gemakkelijker om even zelf iets te printen en op te sturen namens je hulpvrager, het is juist beter om de hulpvrager zo veel mogelijk zelf te laten doen. Daan ziet zelf ook verbeterpunten, zoals vaker de positieve kanten zien en benadrukken.
Maatjes leren van maatjes
Na het bekijken van het interview werd klassikaal besproken wat de maatjes was opgevallen, aan de hand van een vergelijking met het eigen hulpvragerstraject. Op de vraag wat de maatjes vonden van het verhaal van Daan werden antwoorden gegeven als: “knap”, “goed dat hij de tijd nam om in gesprek te gaan en niet meteen aan de slag te gaan met de schulden” en “hij heeft veel geduld getoond”. Een van de punten die bij de vergelijking aan de orde kwam was: “Alles is wel bespreekbaar, maar ik snijd gevoelige onderwerpen niet snel zelf aan”. Daan deed dit wel door bijvoorbeeld gesprekken te voeren over de verblijfstatus van zijn hulpvrager.
Ruimte geven of niet?
Vervolgens zijn er klassikaal een aantal vraagstukken besproken. Onderstaand een overzicht van de vragen met daarbij een aantal van de door maatjes gegeven antwoorden. Wellicht kunnen deze antwoorden jou verder helpen in je eigen hulpvragerstraject.
- Wat kun je doen bij een stilstand in het traject?
“Aandacht geven en gesprekken voeren”, “perspectief bieden”, “afwachten en de hulpvrager zelf laten komen”, “wandelen/even uit zijn/haar omgeving halen”. “Naar zichzelf laten kijken door de vraag te stellen: wat voor cijfer geef je je leven nu?”. - Wanneer werkt ruimte geven?
“Bij het bepalen van de toekomst en de regie laten houden over het traject, wat wil de hulpvrager als volgende stap doen”. “Als er geen noodzaak (crisis) is dan kun je ruimte geven”. “Ruimte geven om zelf zaken aan te kaarten en dingen op te biechten.” - Wanneer werkt ruimte geven juist niet?
“Bij een crisis”, “als er dingen gebeuren die niet acceptabel zijn voor SchuldHulpMaatje zoals zwart werken, criminaliteit, fraude met uitkeringen.” “Als iemand iets niet kan”. “Om het voorbeeld te geven, op dat moment neem je ruimte weg maar bied je wel de mogelijkheid om te leren zodat je de hulpvrager later meer ruimte kunt geven”.
Geleerde lessen
Het was een maatjesavond waarbij maatjes andere inzichten hebben gekregen; vragen konden stellen; bevestiging kregen dat je als maatje dingen goed doet en dat anderen het ook op die manier doen, of juist anders en nieuwe lessen geleerd hebben die ze kunnen toepassen als zij vastlopen met een hulpvrager.
Persoonlijk heb ik geworsteld met het aangaan van de confrontatie met mijn hulpvrager: moet ik dat wel doen en hoe kan ik dit dan het beste doen, welk moment is geschikt? Ik besefte na het verhaal van Daan dat het niet altijd nodig is om tot een ‘oplossing’ te komen bij een confrontatie. Soms staan jij en de hulpvrager anders tegenover situaties, of is de hulpvrager niet gevoelig voor jouw argumenten. Ook als iets niet volledig wordt uitgesproken of opgelost, is het goed om een gesprek aan te gaan. Je kunt ervan leren en voorkomen dat een van beide zich onprettig gaat voelen. Het werd mij wederom duidelijk dat het niet zozeer gaat om het bieden van administratieve hulp voor het aanpakken van de schulden, maar dat een luisterend oor, steun, raad en weten wanneer je juist wel of even geen ruimte moet geven, nog veel belangrijker zijn. Een avond die genoeg stof opleverde om over na te denken en lessen die ik zeker meeneem in mijn eigen trajecten. Daarnaast was het natuurlijk mooi om te horen hoe succesvol het hulpvragerstraject van Daan is geweest. Bedankt Daan!
Auteur: Mandy Kooijman.
De Haagse SchuldHulpMaatjes zijn goed opgeleide vrijwilligers die stadsgenoten met schulden (preventief) helpen. Lees verder: wat doe je als maatje?