“Twee weken geleden belde een cliëntondersteuner van de gemeente Den Haag over een meneer die daar binnen was komen lopen. Hij zou geen geld meer hebben en geen eten voor zijn hond. Meneer heeft geen gas en elektriciteit meer en hij krijgt aanmaningen over huurachterstand. Zijn woning is vervuild. Daarom ben ik met meneer in gesprek gegaan. Ik heb direct geld geregeld met een jumbokaart zodat hij eten voor de hond kan kopen en boodschappen voor zichzelf kan doen voor het weekend. Vervolgens heb ik toestemming gekregen om contact op te nemen met de gemeente.”
Antoinette Westerterp is verpleegkundige en werkt 29 jaar bij Parnassia. Sinds 2018 maakt ze deel uit van het team ‘Achter de voordeur’ in de wijken Bouwlust en Vrederust. Ze heeft 24 collega’s die in andere wijken in Den Haag hetzelfde doen; inwoners met geestelijke gezondheidsproblemen bezoeken. Het doel van het programma is leed verminderen of voorkomen en mensen vrijwillig naar zorg toe te leiden. De gemeente Den Haag financiert het programma en Parnassia voert het uit.
Buiten de boot
“Achter de voordeur helpt mensen die buiten de boot vallen. We krijgen ongeveer 4 meldingen per week van mensen waarbij het niet zo goed lijkt te gaan. Deze meldingen komen via huisartsen, het Wmo-wijkteam -(Wet maatschappelijke ondersteuning), sociaal beheerders, wijkagenten of omwonenden. Nadat de melding is binnengekomen gaan we na of de persoon al bekend is, of in behandeling is bij Parnassia. We houden daarbij rekening met de privacyregels. Daarna nemen we contact op en gaan we op huisbezoek.”
Op huisbezoek
Tijdens een huisbezoek komen Antoinette en haar collega’s van alles tegen.Eenzame ouderen die in een sterk vervuilde woning leven, jonge tienermoeders die de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen, verslaafden die al hun geld stoppen in de aanschaf van middelen, mensen met een verstandelijke beperking die het tempo niet bij kunnen benen en jongeren die voor hun geestelijk zieke ouders zorgen en daardoor zelf op achterstand raken.
Geraakt door leed
Antoinette heeft al veel leed voorbij zien komen in de jaren dat ze bij Achter de voordeur werkt. “Op een gegeven moment denk je dat je alles wel een keer gezien hebt.” Toch kunnen problemen haar nog steeds raken. “Als er kinderen betrokken zijn, of als mensen heel eenzaam zijn en geen netwerk hebben om op terug te vallen. Het trieste van zulke zaken treft mij.” Ze vertelt dat ze pas op bezoek ging bij een alleenstaande moeder met waanstoornis die grotendeels verzorgd wordt door haar 23-jarige zoon. Hij heeft hierdoor scholingsachterstand opgelopen. “Ik werk voor jongeren samen met meerdere organisaties: zoals Convey.” Bij vragen over de sociale kaart neemt ze vaak contact op met het Haags Steun Systeem.
Financiële problemen achter de voordeur
Antoinette schat dat 60% van de mensen met geestelijke gezondheidsproblemen ook financiële problemen heeft. Ze ziet een samenhang tussen schuld en geestelijke gezondheid. “De aanleiding voor geldzorgen is verschillend. Het kan te maken hebben met mentale problemen, doordat mensen het simpelweg niet snappen of door wantrouwen. Veel mensen komen ook niet mee in de digitalisering. Ze hebben bijvoorbeeld geen DigiD of weten niet goed hoe ze op internet formulieren moeten invullen.”
Presentiebenadering
Achter de voordeur werkt vanuit de presentiebenadering; een methode van Andries Baart die ook in het pastoraat gehanteerd wordt. Karakteristiek voor de methode is er zijn voor de ander, daar waar mensen onaanzienlijk, arm, ‘sociaal overbodig’, doodziek of ‘hopeloos’ zijn. Het draait om de relatie in plaats van het oplossen van problemen.
“We komen altijd vanuit een probleem, bijvoorbeeld ‘overlast’, maar we gaan daar niet direct mee aan de slag”, vertelt Antoinette. “Eerst kijken we naar de mens. Hoe ziet zijn leefwereld eruit? Waar kan ik aanhaken? Zo besloot ik bij de meneer met het hondje eerst eten te kopen voor de hond.”
Vertrouwen winnen
Achter de voordeur heeft 60 tot 70 lopende cases in Bouwlust en Vrederust. “Mensen zijn soms wantrouwend en aarzelen om hulp aan te nemen. We proberen dan het vertrouwen te winnen door te kijken hoe we het eerste leed kunnen verminderen. Daarbij werken we samen met allerlei partijen in de stad. De meeste mensen zijn even de weg kwijt en komen er met een beetje hulp weer bovenop. Zo’n 15% heeft professionele hulp nodig. Deze mensen verwijzen we door naar een behandeling bij Parnassia (psychiatrische zorg), de Brijder (verslavingszorg), POH-GGZ (PraktijkOndersteuner van de Huisarts voor Geestelijke Gezondheidszorg) of naar Wmo-begeleiding.”
Samen leed verminderen
“Ik kijk ernaar uit om meer samen te werken met SchuldHulpMaatje. In wijkcentrum Bouwlust komen we elkaar geregeld tegen en wisselen we cases uit. Zo ken ik Martin (hij is betrokken bij het SchuldHulpMaatje spreekuur), jullie coördinator voor wijkgericht werken (Monique Rog) en coördinator voor psychische kwetsbaarheid (Jasper van der Wulp). Bij psychische problemen kunnen jullie ons bellen, andersom weten wij jullie te vinden als er financiële hulp nodig is. Ik kom ook naar de theatervoorstelling over psychische kwetsbaarheid. We hebben hetzelfde doel en de maatjes die ik ken zijn vriendelijk en makkelijk om mee samen te werken.”
De meneer met het hondje
“Met de meneer met de hond gaat het inmiddels iets beter. Hij was gevallen en kon niet meer naar de brievenbus lopen, ook kende hij niemand die dat voor hem kon doen, zodoende miste hij een aantal brieven voor een adresonderzoek. Hierdoor is hij uitgeschreven uit het bevolkingsregister personen en is zijn uitkering gestopt. Om weer ingeschreven te raken, heb je een geldig ID-bewijs nodig. Dat kost geld. Ik schakelde met de gemeente en in dit geval ook met STEK Den Haag die een fondsbijdrage regelde van 250 euro. Zijn uitkering is hersteld dankzij het snelle handelen van de sociaal casemanager van de Gemeente. Er is een betalingsregeling met de woningcorporatie afgesproken en er is een schoonmaakploeg langs geweest. Ik ga zeker nog eens langs.”