Het is 2014, James van Velzen staat aan het begin van SchuldHulpMaatje Den Haag. In zes jaar tijd groeit de organisatie uit tot een begrip in de stad, zijn er vele duizenden hulpvragers geholpen en telt de organisatie 200 vrijwilligers. Ter gelegenheid van zijn afscheid als directeur van de stichting heeft maatje Ruud Nannes een gesprek met hem. Uiteraard over de opbouw en het succes, maar ook over zijn jeugd, zijn loopbaan als onderwijskundige en over creativiteit en spiritualiteit die als rode draden door zijn leven geweven zijn.

Ruud Nannes (l) en James van Velzen (r)

Bekijk de video opname van het interview door Ruud Nannes met James van Velzen

Koorknaap
Ik ben geboren in 1954. Mijn wieg stond in Cabauw, een katholiek dorp nabij Schoonhoven. In ben de derde uit een gezin met vier kinderen. Mijn ouders werkten hard en zowel door de weeks als op zondag gingen we naar de kerk. Zo werd ik als koorknaap gegrepen door Gregoriaanse muziek. Het Halleluja van Händels Messiah maakt deel uit van mij vroegste jeugdherinneringen. Prachtige muziek, waar ik nog steeds kippenvel van kan krijgen!

“Het Halleluja van Händel geeft mij kippenvel.”

Hulpje van de melkboer in Den Haag
Mijn vader werkte bij de Belastingdienst en maakte promotie, zodoende verhuisde ons gezin naar de Hofstad. Dat was een hele verandering. We kwamen terecht in een ambtenarenportiek, bij de Valkenboskade. Vanaf mijn elfde had ik een bijbaan als hulpje van de melkboer. Op zaterdag nam ik in weer en wind alle bestellingen op en sjouwde ik met zakken en kannen melk. Alles ging nog via de losse verkoop. Kleine bedragen mocht ik zelf afrekenen, de grotere bedragen deed de melkboer zelf.

Bekend met armoede
Natuurlijk waren er ook mensen in de wijk die het niet konden redden. In die tijd heb ik ook voor het eerst echte armoede gezien. Iemand die diefstal pleegde, of in de gevangenis belandde en de gevolgen die dat op gezinnen hadden. Daar werd altijd heel respectvol over gesproken en men probeerde elkaar waar mogelijk te helpen. Wat ik zondags leerde over het evangelie wilde ik graag in de praktijk brengen. Later besefte ik dat mijn vader en mijn opa dezelfde houding hadden. Zo hielp mijn vader als deskundig belastingman mensen hun formulieren in te vullen. Mijn opa had een postkantoor met personeel, maar hij zat daarnaast in verenigingen die maatschappelijke ondersteuning boden. Door te geven, krijg je ook veel terug.

100% buitenmens
Ik vond mijn lagere schooltijd heel saai. Als leerling van de Heilige Familie Jongensschool heb ik vooral naar de muur zitten staren. Een enkele keer was er een hoogtepunt, zoals bijvoorbeeld de Sinterklaasviering met een mooie versierde gang, maar eigenlijk heb ik me indertijd stierlijk verveeld. Ik vond de lagere school net een gevangenis.
In klas 4 heb ik een schilderij gemaakt en ik was helemaal enthousiast. Dat was het begin van een nieuwe hobby. Ook speelde ik na school met modeltreinen en was verkenner bij de rakkers van Don Bosco. We hebben heel wat geravot in de duinen. Ik ben nog steeds een 100% buitenmens.

Lol in het leren
Alhoewel ik drie keer voorwaardelijk over ging op de Mulo, begon ik pas plezier te krijgen in het leren op mijn 17e. Mijn moeder zei, naar aanleiding van het voorwaardelijk overgaan toen: “laat hem maar eens zitten”, dat zorgde er uiteindelijk voor dat ik wel gemotiveerd raakte want dat wilde ik nu ook weer niet. Via de pas ingevoerde Mammoetwet kon je opleidingen stapelen en via de HAVO belandde ik zo op de Katholieke Pedagogische Academie van de Broeders van Maastricht. Ik werd gegrepen door vakken zoals filmkunst, tekenen, verbale en dramatische expressie en maatschappijleer. Mijn blik op de wereld ging open.

Leerkracht in Langeraar
Met mijn pabo-diploma op zak kreeg ik als 20-jarige in 1975 een baan op de dorpsschool van Langeraar. Bekend terrein, want dat was het geboortedorp van mijn moeder. Daar sta je dan, als leerkracht van klas 2, een klas met 33 kinderen. Eerlijk gezegd vond ik dat vermoeiend. Ik was toen bezig met ‘wat kan ik ze leren’.
Net als de kinderen was ik de woensdagmiddagen vrij. Dan pakte ik snel de bus naar Den Haag voor een privé schilderles. Doeken creëren, met verf een wereld scheppen, dat is (nog steeds) een fijne hobby.

“Technocratie is een zwaktebod van het hedendaagse onderwijs.”

Je mag er zijn
Als leerkracht is het belangrijk om er te zijn voor je leerlingen. Ik had zelf ook docenten die mij het “je mag er zijn”-gevoel gaven en leuke lessen biologie of tekenen gaven. Ik hou van stevig onderwijs, onderwijs dat veiligheid biedt en ik heb de instelling dat als je het niet kan, ik je help. Eén keer, drie keer of desnoods 15 keer als dat nodig is.
Je ziet nu dat het plezier van het leraarschap niet altijd voorop staat. Ik vind dat echt een zwaktebod van het hedendaagse, vertechnocratiseerde onderwijs waar leerkrachten soms zelf als een object worden behandeld door de schoolleiding.

Bestemd voor schoolbegeleider
Na het vervullen van mijn militaire dienstplicht kwam ik terug in Den Haag. Dat was heerlijk. Eerst gaf ik kort les op een huishuidschool, daar wisselde je elk uur van klas, maar dat vond ik niks. Bij de Heilige Hartschool vond ik mijn bestemming als onderwijzer. Dat was toen een binnenstadschool met kinderen uit het buitenland; Surinaams, Portugees, Marokkaans en Turks. We hadden een enthousiast team dat er vol voor ging en dat zag je terug in de citoscores van de kinderen. In die tijd heb ik een avondstudie gevolgd op de Koninklijke Academie voor Beeldende kunst en later heb ik de avondstudie Pedagogiek aan de Universiteit Leiden gevolgd. Een schoolbegeleider worden was mijn droom.

Opbloeien
De kwaliteit van het team, goede leiding, goede methodiek en extra potjes met geld zorgden ervoor dat de school groeide naar 600 leerlingen. We organiseerden ook buitenschoolse activiteiten. In de 2e week van de schoolvakantie was er altijd een vakantiekamp naar Maastricht. Daar zag je al die Haagse kinderen opbloeien. Natuurlijk was er grote diversiteit en zag ik dat integratie moeite kostte. Maar ik ervaarde daar ook een grote, warme onderlinge sociale cohesie.

Vincentiusvereniging
De basisschooldirecteur van de Heilige Hartschool was ook voorzitter van de Vincentius Vereniging, waarbij de aangesloten leden allerlei maatschappelijk georiënteerde projecten in de stad opzetten en ondersteunen totdat die als zelfstandig initiatief verder kunnen. Zo ontstond er:

• Stichting Leergeld Den Haag (geeft kinderen in armoede kansen om mee te doen);
• Tafelen met elkaar (luxe uit eten voor arme gezinnen);
• Stichting Wereldvenster (geeft onderwijs voor asielzoekers) en;
• SchuldHulpMaatje Den Haag.

Ik raakte via hem bij dit werk betrokken en hij vroeg mij om zijn opvolger te worden.

Schuldhulpproject in Den Haag
Op een dag zat ik bij een lezing van SchuldHulpMaatje Nederland en ik was gelijk enthousiast over het concept. Ik ging allerlei verkennende gesprekken voeren in de stad en deed onderzoek: Is dit een nuttig project voor Den Haag? Is er behoefte aan? Bestaat er al zoiets? Uiteindelijk kreeg het idee vaste voet aan de grond met een sterke inbedding vanuit de kerken, die nog steeds financieel en moreel betrokken zijn. We delen hetzelfde mensbeeld dat iedereen ertoe doet en willen mensen perspectief op een mooier leven geven.

Vliegende start
Er zijn drie zaken belangrijk voor vrijwilligersorganisaties: fondsen, soepele samenwerking met gemeente en vrijwilligers. Het is heel fijn om te zien dat fondsen precies weten waarom je het doet. Al die jaren heb ik alle steun gekregen van hen. Dat is hartverwarmend.
In de samenwerking met de gemeente was het soms zoeken. Mijn beeld is dat het controleren niet altijd ten goede komt aan gelijkwaardigheid in de omgang, terwijl je hetzelfde nastreeft. In de afgelopen 20 jaar heb ik veel ambtenaren leren kennen. Uit ervaring weet ik dat het tijd kost om je de materie van armoede goed eigen te maken. Het investeren in een langdurige relatie met de gemeente is dan ook ontzettend belangrijk.

Waardering afdeling schuldhulpverlening
Bij de uitvoerende gemeentelijke afdeling Schuldhulpverlening staan ze vierkant achter ons. Dat wij achter de voordeur komen en zoveel tijd, zoveel deskundigheid en zoveel aardigheid en rust brengen, wordt door hen zeer gewaardeerd.

“Maatjes brengen zoveel tijd, zoveel deskundigheid en
zoveel rust achter de voordeur.”

Werving vrijwilligers
Drie dagen na de oprichting van de stichting startte de eerste vrijwilliger. We lieten een tram rondrijden met stikkers ‘Word maatje’ en we mochten op Radio West vertellen over ons project. Mede daardoor groeide het vrijwilligersbestand naar 200 mensen.
Je wilt niet weten wat er vandaag de dag elke dag voor werk verzet wordt door deze mensen. Dit zijn vrijwilligers die echt naast de ander gaan staan. Ongeacht wat er is gebeurd in het verleden, ongeacht wat voor (financieel onverstandige) keuzes een hulpvrager heeft gemaakt. Vanuit nabijheid houden ze de hulpvrager een spiegel voor en helpen ze die op weg naar een financieel gezonde toekomst.

Succes van SchuldHulpMaatje
Ieder jaar helpen we honderden hulpvragers uit de schulden. Natuurlijk zou je daar een bedrag op kunnen plakken, maar laat die economisering maar zitten. Er worden zoveel zaken opgelost als iemand een maatje heeft, dat is niet in geld uit te drukken. Het is veel belangrijker dat mensen hun leven weer op kunnen pakken. Het is zo ingrijpend en vervelend om in de schulden te moeten leven. Je kunt het vergelijken met een ernstige ziekte. Het is verschrikkelijk. Maatjes doorvoelen en doorleven dat pas echt als ze mensen opzoeken en hun maatjesschap aanbieden. Je kunt dat pas begrijpen als je uit je eigen bubbel komt en het zelf ervaart.

Pleidooi voor preventie
Ik denk niet dat het veel helpt om kinderen op school les te geven over geld en schulden. Onderwijs verdampt, komt vaak niet op het goede moment en leerlingen staan niet altijd op de ontvangstand. Beter is het om bij beginnende schulden steun te bieden. Ik zie daar nog een betekenisvolle taak weggelegd voor mijn opvolger Elmar Hommes. Den Haag heeft een groep van tussen de 90.000 en 120.000 mensen die grote kans maken op schulden. Daar is nog voldoende preventiewerk aan de winkel, want voorkomen is beter dan genezen.

Wethouder van Den Haag
Als ik wethouder van Den Haag zou worden, zou ik zeggen: “beste vrijwilligersorganisatie kom maar op met jullie plan. Of dat nu gaat om te groeien naar 400, 800 of 1000 vrijwilligers, rol jullie professionaliseringslag maar uit in de stad. Wij geven jullie alle steun.”

Sacrament van de dialoog
Ik heb mijn hele leven kracht geput uit mijn spirituele leven. Spiritualiteit is voor mij een gevoel dat je verbonden bent met het eeuwige, maar het ontstaat ook in het contact met de ander. Tijdens mijn loopbaan ben ik een aantal mooie mensen tegengekomen die mij gevormd hebben. Daar ben ik heel blij mee. Dialoog, daar draait het leven om. Samen praten is – en blijft – heel belangrijk.

Ben je geïnspireerd geraakt door het verhaal van James en wil je ook maatje worden?

Meld je aan!

Interviewer: Ruud Nannes
Auteur: Hilde van Leenen

Het is 9 uur ‘s morgens en ik loop mee met maatjes Ad en Martin. Vandaag ben ik op bezoek bij het inloopspreekuur in het Wijkcentrum Bouwlust in Escamp. Ik wil eens zien hoe het gaat bij het inloopspreekuur.

Ik ben clean
Meneer komt binnen met een vrolijk gezicht. Hij krijgt namelijk hulp. Het is de tweede afspraak met Ad en Martin en hij krijgt hulp bij zijn toeslagen. “Ik word knettergek van de administratie!”
Martin haalt een kopje koffie voor meneer en we maken een rustig praatje. Meneer geeft aan dat hij verslaafd is aan “alles” maar dat drank de grootste boosdoener is. “Ik ben clean sinds 29 oktober 2011 en kies er nog steeds elke dag voor om niet te drinken.” Hij voegt eraan toe dat hij in één keer alles kan verpesten door weer aan de fles te gaan, daarom noemt hij zichzelf altijd nog ‘verslaafd’.

Les
Ad heeft twee schermen meegenomen, meneer zit achter het ene scherm en Ad kijkt mee op het andere scherm. Ik zie helemaal niets maar kijk als een toeschouwer naar het gesprek tussen maatje en hulpvrager. Het doet me denken aan vroeger toen ik rijles kreeg en Ad is een bijzonder vaardige rijinstructeur. “Als je op dat pijltje klikt rechtsboven, zie je een menuutje, dan klik je op knippen, dan ga je naar ons eigen mapje, dat we net hebben aangemaakt”, spreekt maatje Ad. Zo te zien volgt meneer alle aanwijzingen trouw op.

Toeslagen aanvragen
Meneer vertelt me tussendoor dat het nu beter met hem gaat. Hij is een sponsor en helpt als ervaringsdeskundige andere verslaafden. En nu leert hij ook om toeslagen aan te vragen. Meneer vertelt me dat hij trots is op zijn dochter, die rechten studeert. Ze heeft wel het contact verbroken en hem inmiddels acht maanden niet gesproken, maar dat komt wel weer, zegt hij met een lichte twijfeling in zijn stem.

Succes ermee…
Maatje Hans is ook aangekomen op het inloopspreekuur. Hij heeft het tweede gesprek met zijn hulpvrager. Meneer vindt het goed dat ik aanschuif.
Meneer heeft hartkwalen en suikerziekte. Hij vertelt me dat hij slecht slaapt en daarvoor pillen slikt. Meneer komt van ver, dat is duidelijk. Hij is vijf jaar dakloos geweest.
Hij overhandigt een stevige map met papieren aan maatje Hans. We zien in dit gesprek een andere uitdaging. Meneer schuift de map namelijk door naar maatje Hans. Ik hoor hem denken: “Succes ermee…”

Geachte heer/mevrouw,
We vertellen meneer dat we niet zijn problemen van hem overnemen en we vragen welke stap hij zelf wil zetten. Dit leidt tot enige verbazing, misschien zelfs lichte irritatie. Na wat morren komen we samen tot de conclusie dat het een goede stap is om een brief te schrijven naar de schuldeisers over de laatste stand van de schulden.
“Ik weet niet hoe dat moet, kunnen jullie dat niet doen?” We laten ons wederom niet verleiden en maken er een kleine brainstormsessie van: wat moet er in de brief staan? Schiet maar! Meneer zegt: “Geachte heer/mevrouw,” Nou, dat leek ons een uitstekend begin. En na een beetje sparren komen we toch met een aardige brief.

Bouwlust
Iedere hulpvrager heeft zijn eigen unieke verhaal. Toch zie ik wel terugkerende thema’s. Mensen voor wie het leven anders is gelopen dan gehoopt of die niet uit een warm nest komen. Voor deze mensen is het leven op zich al een hevige strijd. Vechten tegen een alcoholprobleem of je druk moeten maken om een dak boven je hoofd. Het is maar goed dat ze in Bouwlust een maatje hebben om hen te helpen met de schulden.

WSNP
De documentaire toont de hoorzitting van tien mensen die voorkomen bij de rechtbank Den Haag over de WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen). Zij proberen aanspraak te maken op de schuldsanering en de rechter toetst of de schulden te goeder trouw zijn ontstaan.

Schuldenvrij leven
De verhalen zijn divers maar hebben gemeen dat ze altijd gaan over menselijk leed en over een complexe samenleving die veel van je vraagt. Het zijn verhalen van kwetsbaren die vechten voor een nieuwe kans op een schuldenvrij leven. Klap op klap gehad, even uitgeschakeld zijn en dan verzuipen in de beslagleggingen en incassobrieven. En die mensen kijken, letterlijk, omhoog naar een rechter die een oordeel velt of je een tweede kans verdient.

Voorbereiding WSNP-zitting
Tijdens de discussies delen maatjes ervaringen met elkaar. Hoe kun jij een hulpvrager goed voorbereiden op een zitting bij de WSNP-rechter? Kun je je vinden in alle uitspraken van de rechter? Welk perspectief heeft een jongere als hij geweigerd wordt voor de WSNP? We zien duidelijk terug dat de mensen die toe worden gelaten, vaak ook verantwoordelijkheid nemen over hun leven. Een maatje speelt een grote rol om de hulpvrager te ondersteunen bij het nemen van verantwoordelijkheid.

Het is half 9 en ik zie dat de avondklok inmiddels weer van kracht is. Helaas moet ik een mooie discussie afbreken om op tijd thuis te zijn.

Wil je ook meedoen aan een SchuldHulpMaatje filmavond? Hou dan het forum en de nieuwsbrief in de gaten voor nieuwe evenementen!

Met Annemarie Breedveld

Het is zeven uur ‘s avonds. 19 Januari. Ik ga vanavond geen serie kijken of een boek lezen. Nee, ik heb besloten om deel te nemen aan de webinar over het hulpvragertraject van Annemarie Breedveld. In de nieuwsbrief had ik erover gelezen en ik dacht, laat ik me eens verrijken met de kennis van een ander Haags SchuldHulpMaatje.

Mijn Teams staat aan. Gastheer Elmar Hommes begint de training.

De training heet: Maatje als Rots in de branding… dat belooft nog eens wat!

Zware gezinsproblematiek case
Samen met nog tien maatjes kijken we naar het interview over het hulpvragertraject van Annemarie. Geen simpele casus…

Annemarie vertelt namelijk over een hulpvrager met zware gezinsproblematiek. Een moeder van kinderen die zorgafhankelijk en zeer ongelukkig zijn. Een man die geen woord Nederlands spreekt. De hulpvrager draagt alle lasten van het gezin.

Ik merk eens te meer op dat het aanpakken van de schulden echt een zware klus is. Daarvoor heb je concentratie nodig en moet je eerst overzicht kunnen creëren. Hoe krijg je dat nou voor elkaar… als je gezin zoveel druk op je legt?

Emmer vol
Elmar introduceert het idee om aan de hand van een metafoor de problemen van de hulpvrager te beschrijven. Een paar maatjes hebben mooie suggesties:

Een bos met bomen
Een warboel van elektrodraden
Een bergbeklimming

Mijn favoriete metafoor is de emmer:
– Wat past er allemaal in de emmer: welke zorgen heeft de hulpvrager?
– Wanneer loopt de emmer over: wanneer wordt het allemaal te veel?

Het werken met metaforen kan een voordeel bieden, omdat de hulpvrager daardoor een beetje afstand kan nemen van de echte problematiek.

Elke metafoor kent twee ingrediënten:
1) het oorspronkelijke onderwerp dat je niet benoemt, maar waar het eigenlijk over gaat en
2) de metafoor die je wel benoemt maar waar het juist niet over gaat.

Onbewust beïnvloeding
De magische kracht van een metafoor is de onbewuste beïnvloeding. Als we een vergelijking of een beeldspraak verzinnen stellen we het onderwerp van ons gesprek in een nieuw daglicht. Met het gebruik van metaforen krijgen we inzicht dat meer vanuit het hart komt, dan vanuit het hoofd.

Stel dat je hulpvrager doodmoe is om het steeds maar over zijn schulden te hebben. Hij moet nog drie jaar en het lijkt maar niet op te schieten. Met een metafoor kun je de weerstand van de hulpvrager verlagen.

De metafoor, de emmer in dit geval, is bewust ver weg van het oorspronkelijke onderwerp, het schuldentraject. Je leidt de hulpvrager een beetje af en dat is eigenlijk best aangenaam voor hem/haar.

Vaker een metafoor gebruiken, is er eentje die ik dit nieuwe jaar ga uitproberen! Ik heb alvast nagedacht over wat creatieve invullingen van metaforen met maatjes.

Een maatje werkt als de stroop in je baklava. Langzamerhand bereikt het alle filolaagjes. Mierzoet. Maar hartverwarmend en heerlijk.

Spiegel
Annemarie heeft haar hulpvrager bevraagd over haar rol in het systeem. Ik hoor Annemarie zeggen: “Waar ben jij eigenlijk in dit hele verhaal?” Als maatje heeft ze de hulpvrager een spiegel voorgehouden om haar te laten reflecteren op haar eigen rol in het systeem.

Als je in het donker in een spiegel kijkt, is er weinig te zien. Een maatje is als (nieuw) daglicht. Dat zorgt voor de reflectie.

Financieel fit
Net zoals je in de sportschool zelf hard moet werken voor een fit lijf, geldt dat ook voor fitte financiën. Een personal trainer of een maatje kan je een hoop tips geven, maar je moet het uiteindelijk zelf doen.

Hulp bij opruimen
SchuldHulpMaatje aka (also known as) Marie Kondo.

Racewagen
De focus van een maatje is niet op hoe het moet, maar op hoe het werkt voor de hulpvrager.
Je kunt wel als een racewagen door iemands financiën willen scheuren als SchuldHulpMaatje, maar er zijn maar weinig mensen die thuis daarvoor een geschikt parcours hebben. Je moet nooit sneller gaan dan je hulpvrager aankan.

Laatste reddingsboei
Als we er niet zouden zijn als maatje voor een hulpvrager, wat dan? We laten haar of hem toch niet in de steek. We zijn als SchuldHulpMaatjes ten slotte de laatste reddingsboei.

Rots in de branding
Maar ook de titel van het webinar is goed gekozen: een maatje is een rots in de branding. Een steun en toeverlaat.

Duinen voor de kust
Of op z’n Haags: SchuldHulpMaatjes zijn als duinen voor de kust. Een veilige gedachte.

Wat vind jij van het gebruik van beeldspraak? Welke metafoor past bij jouw hulpvragertraject?

Ik vond het heel leuk en bijzonder dat Annemarie haar case vanavond met ons deelde. Met het Turkse gezin heeft ze uiteindelijk toch stapjes vooruit kunnen zetten.

Mooi toch!

Interview met Maatjescoördinator Niesje Belder

Al googlend struikelde Niesje Belder twee jaar geleden over SchuldHulpMaatje toen ze iets zocht naast haar werk als Rijksambtenaar. Vanuit haar voorliefde voor getallen wilde ze als vrijwilliger mensen helpen die in de schulden waren gekomen. Aanvankelijk dacht ze met geld en budgetten bezig te gaan, maar dat bleek in de praktijk toch anders te zijn. Drie hulpvragers verder en een taak als Maatjescoördinator rijker, concludeert ze: “Je bent veel meer een luisterend oor en probeert mensen op weg helpen. Geld is ongeveer het laatste waarover het gaat.”

Die twee jaar omschrijft Niesje als haar persoonlijke ontwikkelingsreis. De problematiek van haar eerste hulpvrager was heftig, daarentegen zijn de problemen waarvoor haar huidige hulpvrager bij SchuldHulpMaatje Den Haag aanklopte aanzienlijk eenvoudiger. “Ik ervaar nu geen gesleur om vooruit te komen. In tegenstelling tot mijn eerste hulpvrager die in een psychische en relationele complexiteit verkeerde. Als vrijwilliger voelde ik me gedwongen om afscheid van deze persoon te nemen. Er zijn wel grenzen aan wat ik aan hulp kan bieden, heb ik ervaren. Dat draait dan om het blijven maken van keuzes die niet passen bij de problemen. Daar houdt het voor mij een keer op.”   

Hoe kan dit?

De ervaringen als maatje hebben Niesjes ogen wel geopend. “Ik bemerkte dat ik aanvankelijk niet kon begrijpen hoe iemand keuzes kan maken die lijnrecht ingaan op wat je eigenlijk zou willen. Om daar geen oordeel over te hebben is confronterend en lastig. Je hebt nu eenmaal je eigen referentie en vindt er iets van. Onbevooroordeeld kijken naar iemands situatie, daarin mee moeten gaan, ligt totaal niet in mijn aard. Dat iemand iets anders doet dan ik zou doen in die situatie; die gedachte moet ik echt van me afzetten. Nu ik mensen hun levensverhalen heb horen vertellen en uitdagende gesprekken met ze heb gevoerd, denk ik wel: Oh, oh.. hoe ben je hierin terecht gekomen? Dat roept bij mij ook wel boosheid op over het systeem waarin de overheid, die boete na boete oplegt, soms de grootste schuldeiser is. Het vraagt wel iets van het inlevingsvermogen van een vrijwilliger om deze hulp te kunnen bieden.”

Ontnuchterend

Dat de afgelopen twee jaar Niesje, ondanks haar nuchterheid, niet in de koude kleren is gaan zitten, daarover vertelt ze onomwonden. “Het is ook wel verdrietig wat mensen allemaal meemaken. Als ik dat afzet tegen mijn eigen leven en de zegeningen die ik ervaar, dan word je wel nederig en ben je minder geneigd om te zeuren. Wat heb ik het goed als ambtenaar. Het werkt ontnuchterend om met een andere kant van de samenleving te maken te krijgen.”

Onwil of onkunde

Terugkijkend constateert Niesje dat het eerder onkunde is dan onwil waardoor mensen in de financiële problemen geraken. “Een opeenvolging van ongelukjes, heftige gebeurtenissen in je leven, en ineens zit je aan de grond. Sommige mensen lukt het gewoon niet om een mentale stap te zetten. Het is bekend dat onder de stress over financiële zorgen je IQ daalt. We maken het mensen ook wel erg moeilijk om in die situatie juist te kunnen handelen.”

Intervisie

Coördinatoren kunnen in aanmerking komen voor intervisiebijeenkomsten. Niesje is daar positief over: “In dit werk is intervisie zeer waardevol. Voor mij zou het dan gaan over de vraag: hoe voorkom je dat je de boel van de hulpvrager overneemt? Bij een aanpakker als ik ben gebeurt dat zomaar. Ik wil dingen geregeld hebben. Het tegenovergestelde moet ik leren: geduld opbrengen totdat de hulpvrager zelf in actie komt. Daarover zou ik meer willen uitwisselen. Welke strategieën hebben anderen ervoor? En wanneer is het wel geoorloofd om iets over te nemen? Een van mijn hulpvragers had een spraakprobleem. Daar moest ik gewoon voor instappen, dat ging niet anders. Die heb ik kunnen helpen door namens haar gesprekken met schuldeisers te doen. De problemen moeten wel gewoon opgelost worden. Maar hoe kom je uit zo’n modus?  Dat vraagt erom bij jezelf te denken: het is niet mijn probleem. Het tempo van de hulpvrager bepaalt het tempo van het maatje.”

Vragen stellen

Kunnen loslaten, geen haast hebben zolang de problematiek dat toelaat. Het lukt haar steeds beter “Zolang de deurwaarder nog niet op de stoep staat, is er ruimte voor een afwachtende houding”, stelt Niesje vast. “Van Elmar leerde ik dat je aan de hulpvrager moet vragen: wat wil je van mij? Wat wil je dat ik doe? Wat is jouw plan? Zo’n vraag had ik nog niet eerder gesteld. Dat probeer ik dan toe te passen. Met vallen en opstaan word je er steeds beter in.”

Luisterend oor

Is het contact op afstand vanwege de coronamaatregelen een moeilijkheid? Voor de hulpvrager die Niesje nu begeleidt, speelt dat niet. “Misschien dat het in de beeldvorming over de persoon iets uitmaakt. Daarvoor is het wel belangrijk als je iemand kan ontmoeten. Maar het lukt zo ook prima, via contact op afstand. De hulpvrager is al snel met weinig blij. Ik hoef er alleen maar te zijn, met mijn luisterend oor. Als je zo een traject samen tot een goed einde kan brengen geeft dat een enorme voldoening. Je doet het om de hulpvrager het gevoel te geven weer in control te zijn. Iemand stappen laten zetten en laten ervaren dat hij of zij het zelf kan. Zelfredzaamheid en zelfvertrouwen: als je dat weet te bereiken is het een succes.”

Luistervaardigheid training

Vlak voor de kerstvakantie deed Niesje mee aan de training luistervaardigheid. “We hebben toen de principes geoefend, wat leuk was om te doen. Ik praat makkelijk. Voor je het weet stel ik de vraag, geef het antwoord en ga met het probleem aan de slag. De hulpvrager hoeft dan niets te doen. Dat is niet waar je heen wilt.  Voelen waar de ander behoefte aan heeft, uitvinden wat het echte probleem is. Nieuwsgierig blijven en niet je eigen wereld op de ander projecteren door in te vullen wat er aan de hand is. Dat valt nog niet mee. Wat ik te leren heb? Hoe zet je de ander centraal en hoe ben je zelf aanwezig in het gesprek terwijl je niks zegt. Hoe kan je de ander zichzelf laten zijn en zijn verhaal vertellen. En op je eerste gevoel blijven vertrouwen.”

Wil je ook aan de slag als maatje?
Meld je aan.

Auteur: Ruud Nannes

Interview met nieuwe Maatjescoördinator Jan Hendrik Landkroon

De laatste 12 jaar zat Jan Hendrik Landkroon (62) in de directie van Belgische ondernemingen in de productie van verpakkingen voor de voedingsmiddelenindustrie. “In een ver verleden ben ik afgestudeerd als levensmiddelentechnoloog, maar ik heb altijd in commerciële functies gewerkt. Toen corona een einde maakte aan mijn interim contract besloot ik te stoppen met werken.” Om zijn kennis en kunde op een nieuwe manier voor de maatschappij in te zetten nam de zelfstandig ondernemer in oktober 2020 contact op met SchuldHulpMaatje. “Mijn email werd binnen 5 minuten beantwoord. Een week later had ik een gesprek met James van Velzen. Ik had al eens een campagne ‘Word maatje’ zien hangen, maar in deze ontmoeting werd ik gelijk getorpedeerd tot Maatjescoördinator.”

Complexe situaties
Hoewel Jan Hendrik nog midden in de basistraining voor maatjes zit, kreeg hij afgelopen maandag zijn eerste hulpvrager te spreken. “Er is veel behoefte aan hulp. De schuldenproblematiek van mensen kan erg complex zijn. Daarnaast speelt laaggeletterdheid een grote rol waardoor het voor mensen extra moeilijk is om hun financiële situatie te overzien. Vaak is het niet één ding. Schulden zijn meestal onderdeel van een ingewikkelder verhaal. Het is belangrijk om uit te vissen waar mensen zelf behoefte aan hebben. Wat geeft ze rust. Bij dreiging van huisuitzetting zal je als maatje snel moeten schakelen, dan is er weinig keus om rustig te kiezen.”

Vertrouwen winnen
Voorop staat: wat wil de hulpvrager zelf. En geen oordeel hebben over de persoon. Zoveel is Jan Hendrik wel duidelijk. “Op de eerste plaats moet je mensen in hun waarde laten. De eerste vraag is dan: wat is het belangrijkste waarmee ik je kan helpen? Wat weegt het zwaarst op de korte termijn? Zo geef je mensen rust in hun hoofd, zodat ze niet de hele dag met hun problemen bezig hoeven te zijn. Het komt voor dat mensen zeggen dat ze geholpen willen worden, maar dan hebben ze de knop bij zichzelf nog niet omgedraaid. ‘Ja zeggen’ maar ‘nee’ doen. Dat vind ik begrijpelijk. Er zit schaamte. Als maatje zal je het vertrouwen moeten winnen. Mensen kunnen mega murw zijn van alle contacten met schuldeisers waardoor ze het vertrouwen kwijt zijn. Dan kan je wel denken: ‘Verdorie doe het nou, dat helpt je’. Je wilt tenslotte dat mensen zelfredzaam worden. Ook al jeuken je handen en wil je het zelf doen, daar heeft de hulpvrager niks aan. Dan neem je het uit hun handen.”

In de schulden door slechte investering

Door een investering in een onderneming die slecht afliep, heeft Jan Hendrik Landkroon in het verleden ook zelf met schulden te maken gehad. Hij wist een BBZ-krediet te krijgen door snel te handelen en hulp in te schakelen. In 2,5 jaar was Jan Hendrik weer schuldenvrij. “Ik weet dus uit ervaring dat het belangrijk is snel hulp te vragen, omdat ik zelf de problemen heb ervaren waar mensen met schulden tegen aan lopen.”

Luistertraining en intervisie
Tijdens de luistertraining is het Jan Hendrik wel gebleken dat er hulpvragers zijn die nergens op reageren. Ze bellen je niet terug of beantwoorden geen mail. “Dan kan het hulptraject lang duren. Het hangt ervan af in welk stadium de mensen zijn: willen ze er echt voor gaan? Toch weet je dat je niet sturend mag optreden om de onderliggende problematiek van de hulpvrager beter boven water te krijgen. In mijn werkzame leven deed ik dat ook nooit. Daar trad ik altijd sturend op”, vertelt Jan Hendrik lachend.
“Tijdens intervisie kan ik leren hoe ik beter met dergelijke situaties moet omgaan. Leren te nuanceren. Het geeft je inzicht in hoe je zelf bent en hoe het anders kan. Je mond houden en niks zeggen is niet altijd makkelijk.”

Op eigen benen
 “Naast dat dit een nuttige invulling is van mijn tijd, wil ik iets kunnen toevoegen aan de oplossing van een probleem. Ergens een positieve draai aan geven. Van nature ben ik een optimistisch mens, maar ik besef ook dat het niet in alle gevallen zal lukken. Het gaat erom dat je mensen aanzet om zelf aan te pakken. Dat deed ik met leidinggeven op mijn werk ook: als mensen met een probleem kwamen en dat bij mij op tafel legden. Dat accepteerde ik ook niet. Dat moesten ze zelf oplossen. Ik was er niet om hun werk te doen. Uiteindelijk is het doel om mensen op eigen benen te laten staan. Hun zaken zelf te laten organiseren en regelen.”

Aanspreekpunt voor maatjes
Naast maatje is Jan Hendrik als Maatjescoördinator een klankbord voor zo’n 15 andere maatjes. Hoe kijkt hij aan tegen die rol? “Maatjes hebben een klankbord nodig voor zaken waar ze in de praktijk tegenaan lopen. Dat kan ook gaan over hoe ze zelf functioneren. Het is goed dat ze hun ervaringen en eigen gedachten kunnen ventileren binnen een groep collega-maatjes.” Het liefst ziet Jan Hendrik de maatjes face-to-face. Dat dit door corona niet kan, is jammer. “Ze bellen me nu met een concreet verhaal. Maar voor een goed gesprek over hoe iemand erin zit, daar moet je fysiek voor bij elkaar komen. Je wilt tenslotte een bepaald niveau bereiken en kwaliteit nastreven om zo goed mogelijk hulp te bieden. Ik ben onder de indruk van deze organisatie waar ook veel jonge mensen zich voor inzetten.” Jan Hendrik kijkt er naar uit om zijn blik te verruimen en met mensen om te gaan.

Auteur: Ruud Nannes

Op 17 november hebben we met de heer Balkenende gesproken over JobHulpMaatje. De heer Balkenende was minister-president van ons land en is nu voorzitter van de Maatschappelijke Alliantie. De Maatschappelijke Alliantie stimuleert publiek private samenwerking rondom maatschappelijke vraagstukken. We hebben de projecten van JobHulpMaatje Nederland en JobHulpMaatje Den Haag toegelicht. De heer Balkenende onderschrijft ons werk en de maatschappelijke missie daarachter. 

Ik neem de laatste slok van mijn koud geworden thee en sluit mijn computer af. Ik heb net deelgenomen aan de online workshop over het eerste schuldhulpmaatjestraject van Daan. Na anderhalf jaar heeft zijn hulpvrager een baan gevonden waarin hij gewaardeerd wordt, staat hij vrolijker in het leven, zijn er afspraken gemaakt met de gemeente en is zijn leven meer op orde. Een mooi succes! Al vindt Daan het zelf niet zo bijzonder wat hij heeft gedaan, voor mij is hij een voorbeeld.

In een tijd als deze, waarin samenkomen (bijna) onmogelijk is, organiseert SchulpHulpMaatje Den Haag digitale maatjesavonden. Op 10 november jl. vond de webinar over het hulpvragerstraject van Daan plaats. Het doel van deze sessie was om andere maatjes te laten leren van het traject van Daan:

• Waardoor is dit hulpvragerstraject een succes geworden?
• Welke uitdagingen kwam Daan tegen?
• Hoe kun je hier als maatje mee omgaan?

Schuldhulpvraag
James van Velzen begeleidde deze interactieve avond en had vooraf Daan geïnterviewd over zijn hulpvragerstraject. Daan vertelt kort iets over zijn eerste hulpvrager: een depressieve gescheiden man zonder werk, die worstelde met zijn identiteit en die hulp nodig had met zijn schulden omdat er ook een melding uithuiszetting was geweest. Zeker geen gemakkelijke hulpvraag. Daan geeft aan dat hij de eerste periode voornamelijk gesprekken gevoerd heeft om de hulpvrager beter te leren kennen. Na een traject van anderhalf jaar heeft de hulpvrager inmiddels weer inkomen en is zijn leven meer op orde.

Omgaan met leugens
Het traject liep echter niet altijd soepel. Een van de uitdagingen waar Daan tegenaan liep waren de leugens van de hulpvrager, bijvoorbeeld over het indienen van stukken bij de gemeente. Voor Daan was het vooral lastig om de hulpvrager hiermee te confronteren. Wat Daan daarbij geleerd heeft, is dat het belangrijk is om niet alles uit handen te nemen van de hulpvrager. Ook al kost het de hulpvrager meer tijd en lijkt het soms gemakkelijker om even zelf iets te printen en op te sturen namens je hulpvrager, het is juist beter om de hulpvrager zo veel mogelijk zelf te laten doen. Daan ziet zelf ook verbeterpunten, zoals vaker de positieve kanten zien en benadrukken.

Maatjes leren van maatjes
Na het bekijken van het interview werd klassikaal besproken wat de maatjes was opgevallen, aan de hand van een vergelijking met het eigen hulpvragerstraject. Op de vraag wat de maatjes vonden van het verhaal van Daan werden antwoorden gegeven als: “knap”, “goed dat hij de tijd nam om in gesprek te gaan en niet meteen aan de slag te gaan met de schulden” en “hij heeft veel geduld getoond”. Een van de punten die bij de vergelijking aan de orde kwam was: “Alles is wel bespreekbaar, maar ik snijd gevoelige onderwerpen niet snel zelf aan”. Daan deed dit wel door bijvoorbeeld gesprekken te voeren over de verblijfstatus van zijn hulpvrager.

Ruimte geven of niet?
Vervolgens zijn er klassikaal een aantal vraagstukken besproken. Onderstaand een overzicht van de vragen met daarbij een aantal van de door maatjes gegeven antwoorden. Wellicht kunnen deze antwoorden jou verder helpen in je eigen hulpvragerstraject.

1. Wat kun je doen bij een stilstand in het traject?
   “Aandacht geven en gesprekken voeren”, “perspectief bieden”, “afwachten en de hulpvrager zelf laten komen”, “wandelen/even uit zijn/haar omgeving halen”. “Naar zichzelf laten kijken door de vraag te stellen: wat voor cijfer geef je je leven nu?”.
2. Wanneer werkt ruimte geven?
   “Bij het bepalen van de toekomst en de regie laten houden over het traject, wat wil de hulpvrager als volgende stap doen”. “Als er geen noodzaak (crisis) is dan kun je ruimte geven”. “Ruimte geven om zelf zaken aan te kaarten en dingen op te biechten.”
3. Wanneer werkt ruimte geven juist niet?

“Bij een crisis”, “als er dingen gebeuren die niet acceptabel zijn voor SchuldHulpMaatje zoals zwart werken, criminaliteit, fraude met uitkeringen.” “Als iemand iets niet kan”. “Om het voorbeeld te geven, op dat moment neem je ruimte weg maar bied je wel de mogelijkheid om te leren zodat je de hulpvrager later meer ruimte kunt geven”.

Geleerde lessen
Het was een maatjesavond waarbij maatjes andere inzichten hebben gekregen; vragen konden stellen; bevestiging kregen dat je als maatje dingen goed doet en dat anderen het ook op die manier doen, of juist anders en nieuwe lessen geleerd hebben die ze kunnen toepassen als zij vastlopen met een hulpvrager.

Persoonlijk heb ik geworsteld met het aangaan van de confrontatie met mijn hulpvrager: moet ik dat wel doen en hoe kan ik dit dan het beste doen, welk moment is geschikt? Ik besefte na het verhaal van Daan dat het niet altijd nodig is om tot een ‘oplossing’ te komen bij een confrontatie. Soms staan jij en de hulpvrager anders tegenover situaties, of is de hulpvrager niet gevoelig voor jouw argumenten. Ook als iets niet volledig wordt uitgesproken of opgelost, is het goed om een gesprek aan te gaan. Je kunt ervan leren en voorkomen dat een van beide zich onprettig gaat voelen. Het werd mij wederom duidelijk dat het niet zozeer gaat om het bieden van administratieve hulp voor het aanpakken van de schulden, maar dat een luisterend oor, steun, raad en weten wanneer je juist wel of even geen ruimte moet geven, nog veel belangrijker zijn. Een avond die genoeg stof opleverde om over na te denken en lessen die ik zeker meeneem in mijn eigen trajecten. Daarnaast was het natuurlijk mooi om te horen hoe succesvol het hulpvragerstraject van Daan is geweest. Bedankt Daan!

Auteur: Mandy Kooijman.

De Haagse SchuldHulpMaatjes zijn goed opgeleide vrijwilligers die stadsgenoten met schulden (preventief) helpen. Lees verder: wat doe je als maatje?

 “Mijn Duitse accent breekt vaak het ijs in gespannen situaties.”

Vlak na zijn pensioen begon er voor Klaus Rüling (64) een nieuw hoofdstuk bij SchuldHulpMaatje. Het werk is compleet anders dan het werk dat hij al die jaren daarvoor bij Unilever deed. “Ik wilde ook graag heel wat anders gaan doen”, vertelt hij enthousiast. Hij heeft meer dan twintig hulpvragers begeleid als SchuldHulpMaatje en is sinds 2018 ook Maatjescoördinator. We spreken met hem over zijn ervaringen en er komen veel verschillende hulpvraag cases voorbij.

Duitse roots
Klaus komt oorspronkelijk uit Duitsland. Inmiddels heeft hij de laatste 22 jaar afwisselend in Nederland en in het buitenland gewoond. In die jaren heeft hij Nederlands geleerd. “Maar het accent gaat niet weg”, vertelt Klaus. Hij werkte onder andere bij Unilever waar hij verschillende managementfuncties heeft bekleed tijdens een internationale loopbaan; financiën, supply chain management, fabrieken sluiten, consolidaties, automatisering en efficiency. In 2016 ging hij met pensioen. Hij woont met zijn vrouw in Den Haag.

Bedrijfsambassadeur
In het begin was hij bedrijfsambassadeur. Het idee was om met een aantal mensen bedrijven in Den Haag te benaderen om donateur te worden van SchuldHulpMaatje. Dat was niet eenvoudig. “Om SchuldHulpMaatje goed te kunnen presenteren bij bedrijven was het nodig dat ik op de hoogte was van wat de organisatie doet. Daarom volgde ik de 3-daagse opleiding tot maatje en ging ik ook mijn eerste hulpvragers begeleiden. Dat was een nieuwe ervaring voor mij”, vertelt hij. “Ik kwam hele andere mensen tegen, dan tijdens mijn carrière.”

Start als coördinator
Sinds anderhalf jaar is hij naast maatje ook coördinator. In de periode daarvoor had hij zo’n twintig hulpvragers begeleid. Met zijn ruime ervaring leek het James een goed idee om Klaus ook te vragen nieuwe maatjes te gaan ondersteunen. Klaus gaat dan met het maatje mee bij de kennismaking met een hulpvrager om, indien nodig, ondersteuning te geven. Zo krijgt hij ook een beeld van de problematiek van de hulpvrager en weet hij of het maatje een goede klik met de hulpvrager heeft.Hij vindt het prachtig om met maatjes samen te werken en hij heeft veel respect voor de jongere maatjes, die tussen de 25 en 35 jaar oud zijn, en naast hun werk een aantal uren per week als vrijwilliger bezig zijn.

Verschillende hulpvragers
In al die jaren heeft hij veel mensen kunnen helpen. De situaties van de hulpvragers zijn zo verschillend. Elke individuele hulpvrager heeft steeds een aanpak op maat nodig. Het voelt goed voor Klaus als het lukt om een hulpvrager te helpen, maar dat lukt helaas niet altijd.

Vrouw met psychische klachten
“Mijn eerste hulpvrager zal ik nooit vergeten”, vertelt hij. “Deze vrouw, met psychische klachten, had hoge schulden. Zij kwam in de financiële problemen doordat zij in de crisis van 2010 haar hypotheek niet meer kon betalen. Haar huis werd verkocht onder de marktwaarde en de hoge restschuld werd door de rente steeds hoger. De schulden werden problematisch, omdat deze nooit zouden kunnen worden betaald.”

“Met haar heb ik een heel jaar lang, iedere week en met heel veel geduld, samengewerkt. De bedoeling was om haar te ondersteunen bij de voorbereiding naar de schuldhulpverlening. Hierna zou de gang naar de rechtbank gezet worden om in de schuldsanering terecht te komen, een traject van 3 jaar om van haar schulden af te kunnen komen.”

Naar moment
“Ik weet het nog goed. De map met alle benodigde documenten was bijna gereed. Er was nog slechts één document nodig. Een overzicht van alle schulden”, zegt hij. Deze map moest twee dagen later worden opgestuurd naar de gemeente. Klaus heeft toen naar het overzicht gekeken, omdat het hem niet geheel duidelijk was. De hulpvrager keek op dat moment naar hem en explodeerde van woede. Dat was de spiegel, dat zij nu wist dat Klaus een precies beeld had van hoe het zat met haar schulden. Ze was zo boos en vertelde klaar te zijn en niet meer met hem te willen samenwerken. Dat was voor hem een nare ervaring, ook omdat zij agressie toonde. Hij erkent dat het zijn fout was: “Ik keek te lang naar het overzicht met schulden, dat was voor de hulpvrager te confronterend.”

Cappuccino op het strand
Om hier even van bij te komen, is hij een cappuccino gaan drinken aan het strand. Hij was helemaal in de veronderstelling dat hij een goede band had met de hulpvrager. “Ik dacht dat zij angst had om de map op te sturen naar de gemeente. Het was voor haar een heel emotioneel moment en dat heb ik niet goed kunnen beoordelen. Dat was een leermoment voor mij. Ik let nu meer op de reactie van hulpvragers.”

Vaderfiguur voor dertigers
Zijn laatste twee hulpvragers waren mannen van rond de 30 jaar. Ze zaten in een neergaande spiraal en hadden geen kracht en geen zin meer. Na een paar maanden samenwerken kwam hun administratie beter op orde. “Misschien kwam het door het leeftijdsverschil, maar ik was zowel hun maatje, als een soort vaderfiguur”, merkt hij op. Tijdens zijn eerste bezoeken aan hulpvragers probeert hij altijd veel te luisteren en vooral geen oordeel te geven. Hij stelt de hulpvragers voor om meer vooruit te kijken, dan terug te blikken.

Schaamte
“Wanneer hulpvragers horen dat ik geen Nederlander ben, is dat een voordeel”, denkt Klaus. Mensen schamen zich vaak voor hun situatie.  Hij legt dan vervolgens uit hoe hij zich steeds verbetert met de Nederlandse taal. Mensen corrigeren hem wanneer hij iets niet goed zegt en daarvoor hoeft hij zich niet te schamen. Hij geeft de hulpvrager de ruimte.

Rust te geven
Wat hij ook geleerd heeft in de afgelopen vier jaar is het geven van een bepaalde rust. In de eerste gesprekken ziet hij wat er gedaan kan worden.  Maar hij let goed op het tempo van de hulpvrager. Een andere hulpvrager, een jonge man, zit er tijdens de kennismaking doorheen en maakte op Klaus een depressieve indruk.  Deze man is zzp’er, verwikkeld in een echtscheiding, heeft een ziek kind én zit in de schulden. We hebben bijna 2 à 3 uur lang met elkaar gesproken. Het eerste waar we dan samen naar moeten kijken, is de stand van de schulden en hoe we de administratie op orde kunnen krijgen. “Waar staan we?”, is dan de belangrijkste vraag.

Uitpuilende brievenbus
“Voor de volgende dag heb ik toen een afspraak gemaakt. De hulpvrager was compleet anders, heel gemotiveerd. Zijn brievenbus puilde uit van de poststukken. Op het hoofdkantoor hebben we deze over meerdere tafels uitgespreid.  Hij was heel actief en heeft goed meegewerkt. Hij belde de deurwaarders op voor de laatste stand van zaken. Bijna de hele dag hebben we toen samengewerkt. Voor hem was dat een grote stap voorwaarts.”

Klaus heeft hem ‘n paar dagen later gebeld, en de mogelijkheden besproken om als zzp’er meer inkomsten te halen uit zijn werkzaamheden. Het is hem gelukt om een aantal nieuwe opdrachtgevers te vinden. De volgende stap was richting de gemeente te gaan. In die dagen was Klaus “de vriendelijke vader” voor deze man. De stok achter de deur, maar wel vriendelijk.

Taalbarrière
Bijna een jaar lang heeft hij ook een wat oudere, vriendelijke man begeleid. Eerst hebben ze de financiën gestabiliseerd. Hij had wel schulden, maar niet zo heel hoog als bij zijn eerste hulpvrager. Door zijn naïviteit en onvoldoende controle zijn deze schulden ontstaan. Hij had een creditcard met maximum bestedingslimiet en elders nog een andere creditcard aangevraagd. Een taalbarrière (Spaans) met zijn buitenlandse vrouw speelde mee. Hij sprak haar taal niet goed en andersom sprak zij nauwelijks Nederlands waardoor de communicatie niet goed was.

Samen op stap
Een paar keer is Klaus, met een ander maatje die goed Spaans spreekt, naar de hulpvrager geweest. Hierdoor kon de situatie aan de vrouw beter worden uitgelegd. Dat is het mooie van de organisatie van SchuldHulpMaatje. Als je ergens tegen aanloopt, kun je hulp vragen aan de mensen op kantoor of via BaseCamp. Zo krijg je dan tips en suggesties hoe je verder kan. En het levert leuke samenwerking op!

Samen lachen
Deze man hield iedere maand slechts 50 euro over. Schuldhulpverlening moest wel worden ingezet.  Ze spraken af in een buurtcentrum. De sfeer was altijd goed en ze dronken samen een kopje koffie. Samen keken ze telkens goed waarop hij zou kunnen besparen en wat anders kon. Ook hebben ze gesproken met de schuldeisers. “Het was een positieve man waarmee ik veel heb gelachen.” Uiteindelijk kon hij niet in aanmerking komen voor schuldhulpverlening bij de gemeente en is een bewindvoerder ingeschakeld.

Wachtlijst voor hulp
Een goede stap is dat de hulpvrager zich aanmeldt bij ons, door een email te sturen, of te bellen. Na de telefonische intake is het belangrijk dat een maatje zo spoedig mogelijk start. Nu is dat soms pas 4 tot 6 weken na de intake. Als dat niet lukt, dan is het belangrijk om in contact te blijven met de hulpvrager. Tussentijds kan er van alles gebeuren, of is de motivatie weg bij de hulpvrager, maar dat lukt helaas niet altijd door de vele aanmeldingen. Daarom hebben we ook nieuwe aanwas nodig.

Maatjesavonden
Klaus hoopt dat de maatjesavonden weer in de toekomst face-to-face kunnen plaatsvinden in plaats van online. Het is heel belangrijk dat maatjes elkaar onderling leren kennen.  Er zijn dan sprekers, van onder andere de gemeente, en dat zorgt ervoor dat het kwalitatief goede bijeenkomsten zijn. De kennis van de maatjes wordt dan opgefrist.  Deze avonden worden bezocht door zo’n 20 tot 30 maatjes.

Wat zou je tenslotte tegen alle maatjes willen zeggen?
“Iedere hulpvrager is weer anders. Het is dus belangrijk dat je maatwerk levert. Pas je tempo aan op de hulpvrager. Het doel is dat je samen met de hulpvrager werkt aan de oplossingen. Misschien duurt dit wat langer, maar aan het einde is de zelfredzaamheid van de hulpvrager belangrijk. De bedoeling is dat wij de hulpvrager in het hele proces steunen.”

Auteur: Rob Batelaan

SchuldHulpMaatje Den Haag nodigt experts uit om hun vakkennis te delen met de Haagse maatjes en te bloggen over actuele onderwerpen, inspirerende cases of tips. Deze keer is dat Bouke Velzen, afgestudeerd als kandidaat-gerechtsdeurwaarder. Hij geeft antwoorden en tips op vragen van maatjes.

Vraag het de deurwaarder

Mijn motivatie
Mijn belangrijkste drijfveer voor dit werk is een sterk rechtvaardigheidsgevoel, ik vind het  belangrijk dat zaken op een eerlijke manier gaan. Dat moet ook wel, anders houd je het in deze branche niet lang vol. Je bent als deurwaarder immers geen Gaston van de Postcodeloterij, je komt met een andere boodschap. Het is af en toe best pittig om mensen op hun verantwoordelijkheid te moeten wijzen. Maar goed, als je wat hebt gekocht dan moet je ook betalen, dat is wel zo eerlijk.

Volledige betaling

Een incassobureau of deurwaarder vordert schulden in voor anderen. Daarbij is het uitgangspunt dat zij een volledige betaling verlangen en dat het openstaande bedrag in één keer moet worden betaald. Het is echter ook mogelijk om een betalingsregeling af te spreken. Dit is wettelijk geen recht, maar vanuit maatschappelijk oogpunt wel geaccepteerd.

Eerlijkheid

Oké, nu we weten dat rechtvaardigheid en eerlijkheid belangrijk zijn voor deurwaarders en dat zij streven naar een volledige betaling, maar een regeling ook mogelijk is, kun je daar als maatje je voordeel mee doen. Maatjes worden opgeleid om overzicht en inzicht te geven bij schuldhulptrajecten.

Weet jij exact hoeveel jouw cliënt per maand kan aflossen en wat er eventueel al betaald wordt aan wie? Het is slim om goed inzicht te hebben in wat kan en hoe snel.

Wanneer jouw cliënt in afwachting van schuldhulp is, dan helpt het om nu al afspraken te maken over de aflossing van de schulden. Je wilt immers loonbeslag of een WSNP-situatie voorkomen.

Zodra een debiteur (of maatje) contact zoekt met de deurwaarder of het incassobureau met de mededeling ‘ik kan niet in één keer betalen, kan ik een betaalregeling krijgen’, zijn er verschillende uitkomsten.

Het verschilt per deurwaarder of incassobureau (en de klant waarvoor zij werken) hoe soepel dit gaat:

• Het gaat makkelijk: Bij schulden die op korte termijn (3-6 maanden) afgelost kunnen worden, kan vaak veel. Maar ik denk dat de meeste cliënten van SchuldHulpMaatje een grotere problematiek hebben.
• Het kost wat meer moeite: Soms moet er meer informatie gegeven worden om tot een besluit voor een regeling te komen, via het overleggen van een inkomsten- & uitgavenformulier. Of er moeten andere bewijsstukken ingestuurd worden die inzicht geven in de afloscapaciteit en mogelijk moet er maatwerk komen. Bij de extra inspanningen die dit kost, kan een maatje veel betekenen.

Bij het afspreken van een maatwerk betalingsregeling kun je twee vuistregels hanteren:

1. Het is altijd beter om iets af te lossen dan niets

Komt er een betalingsregeling, dan wordt vaak de ondergrens van 50 euro per maand als aflosbedrag voorgesteld. Kan jouw cliënt alleen maar een lager bedrag betalen en heb je een goede onderbouwing daarvoor? Probeer dan een lager bedrag als maatwerk optie voor te stellen en maak het afgesproken bedrag alvast (ongevraagd) over, daarmee toon je in ieder geval goede wil.

2. Werk toe naar een eerlijke verdeling

Je wilt voorkomen dat er loonbeslag wordt gelegd. Het fijne van loonbeslag is echter wel dat het er eerlijk aan toegaat als het gaat om de afbetaling van de schuld. Elke schuldeiser krijgt een evenredig deel toebedeeld en de schuld is bij alle schuldeisers tegelijkertijd afgelost. Probeer daar ook naartoe te werken in de fase voor loonbeslag.

Maandelijkse taart verdelen

Bij een verjaardagsfeestje wil je meestal dat al je gasten een even grote, mooie punt voorgeschoteld krijgen. Komt er nog een verlate gast, dan heb je kans dat de taart op is. Bij het aflossen van schulden is dat niet zo. Inkomsten komen maandelijks binnen. Dus elke maand is er weer een nieuwe taart te verdelen. Voor maatjes is dat een kans. Elke maand kun je benutten om betere, evenwichtiger afspraken rondom aflossing te maken voor je cliënt/hulpvrager. Tenminste als alle partijen meewerken.

Let op bij ontruimingen en waterafsluitingen

Is dit nu altijd mogelijk? Nee, er zijn situaties waarin eerlijk alles verdelen even niet gaat. Dreigt er een ontruiming of waterafsluiting plaats te vinden, dan kan het wel eens nodig zijn dat alle beschikbare middelen ingezet moeten worden om de ontruiming of afsluiting te voorkomen. In dat geval ontvangen de andere schuldeisers niets. In de meeste gevallen kan de deurwaarder of het incassobureau hier best begrip voor opbrengen en dit ook zo overbrengen op de schuldeiser. Wees hierin als maatje transparant naar de betrokken partijen en communiceer hier duidelijk en snel over richting de andere schuldeisers.

Wanneer dit bij een bepaalde cliënt vaker voorkomt, dan kan doorgaans op minder coulance gerekend worden bij de andere schuldeisers. Gelijkheid van crediteuren is immers een groot goed en verankerd in de wet. Behalve uiteraard wanneer het de belastingdienst betreft.

Jouw uitdaging
Nu komt het aan op jouw vaardigheden én positie als maatje. Dat is jouw uitdaging. Hoe kun je partijen meekrijgen? Zodat ze meebewegen met de situatie van jouw cliënt. Ook bij cliënten die al enkele schulden hebben die al in het minnelijk traject zijn beland, kun je een poging wagen, bij de betrokken deurwaarders en incassobureaus, om te verzoeken de bestaande ‘taart-verdeling’ prijs te geven. Waarbij de inzet, naar mijn idee, altijd zou moeten zijn: eerlijk zullen we alles delen.

Bouke Velzen

Bouke Velzen is Manager Juridische Incasso bij Cannock en verantwoordelijk voor de aansturing van de partner deurwaarders waarmee dit creditmanagement bedrijf werkt na het minnelijke incassotraject. Hij werkte voor verschillende deurwaarderskantoren en rondde in 2016 zijn opleiding tot kandidaat-gerechtsdeurwaarder af. Hij is één van de vaste gastbloggers van SchuldHulpMaatje Den Haag en blogt regelmatig over actuele zaken.

Heb jij een interessante vraag voor de deurwaarder? Mail naar: Bouke.Velzen@cannock.nl